داور جایزه جلال: جای خالی رخدادهای تاریخ معاصر در رمان ایرانی احساس می‌شود
داور بخش رمان جایزه جلال می‌گوید: با توجه به تاریخ معاصر ایران و رخدادهایی که پیش آمده است، باید شاهد پرداخت‌های بیشتری در قالب رمان باشیم.
رمان‌ها از ابتدای دوران معاصر ادبیات ایران تاکنون رشد و تغییرات بسیاری را تجربه کرده‌اند و می‌کنند که متأثر از شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه ایرانی بوده است؛ با این همه چند سالی است که ادبیات داستانی از دوران اوج خود در دهه‌های 70 و 80 فاصله گرفته و به گفته منتقدان، بیشتر به گرته‌برداری از رمان‌های غربی روی آورده است.
سال گذشته و در سیزدهمین دوره جایزه جلال سعید تشکری، داور بخش رمان، از کیفیت نامناسب رمان‌های ایرانی، موضوعات تکراری و زرد، کپی‌برداری از داستان‌های ترجمه شده و فقدان اقلیم در رمان‌های ایرانی به عنوان مهمترین زنگ‌خطرهای ادبیات داستانی در بخش رمان نام برد. رمان‌هایی که به گفته او، نه در شان جایزه جلال بوده‌اند و نه تفکر جلال را دنبال کرده‌اند.
چهاردهمین جایزه ادبی جلال آل احمد که مهمترین جایزه دولتی در حوزه ادبیات به شمار می‌رود، چندی پیش نامزدهای خود را معرفی کرد. در بخش داستان بلند و رمان که اکبر صحرایی، منصور علیمرادی و قاسمعلی فراست داوری آثار را بر عهده داشتند،5 اثر به عنوان نامزدهای نهایی معرفی شدند.خبرگزاری تسنیم با اکبرصحرایی داور بخش رمان و داستان بلند درباره کم و کیف آثار ارزیابی شده در این دوره جایزه به گفت‌وگو نشست، این گفت‌وگو به شرح ذیل است:
* تسنیم: آقای صحرایی ارزیابی شما از وضعیت رمان و داستان بلند در ایران طی سال‌های اخیر چیست؟
من معمولاً نگاهم به وضعیت ادبیات داستانی خوش‌بینانه است، متأسفانه در این سال‌ها نگاه خاکستری یا سیاه به این حوزه ادبیات معاصر ما مد شده است، در حوزه فرهنگ نیز مشابه حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و... این باب شده است که وضعیت را سیاه یا خاکستری نشان می‌دهند.
معمولاً این را می‌شنویم که ادبیات معاصر ما دچار ضعف است و این ادبیات منفعل است و کاری هم نمی‌شود برایش کرد. این نگاه را من نگاه سیاه می‌دانم، با توجه به اینکه که در این دوره برای داوری حوزه رمان بین 800 تا 1000 رمان و داستان بلند بررسی کردیم. پتانسیل کار را در حوزه رمان و داستان بلند به لحاظ کیفی بد نمی‌بینم؛ البته اینگونه هم نیست که رشد صعودی هم داشته باشیم. نویسندگان و ناشران کارهای خوبی در این حوزه عرضه کردند که قابل تأمل بود.
من نگاهم مثبت است و معتقدم در روندی که در ادبیات معاصر در حال شکل‌گیری است، این اتفاق گام‌به‌گام می‌افتد و جای امیدواری دارد به خصوص حضور نویسنده‌های نوقلم، جوان و تک‌کتاب که در این دوره چشمگیر بود.
* تسنیم: به لحاظ کمی حجم آثار را نسبت به وضعیت ادبیات داستانی و دوره‌های پیشین قابل قبول می‌دانید؟
از نظر تعداد فکر می‌کنم، نسبت به سال‌های گذشته کاهش داشتیم، کرونا و مشکلات تولید کتاب از جمله کاغذ موجب شده تا تعداد کاهش پیدا کند.
* تسنیم: از نظر کیفی چطور؟
از نظر کیفی من نسبت به وضعیت امیدوارتر شدم. از نظر مضمون، موضوع و مسائل کلی همچون سوژه‌یابی و پرداخت مسائل خاص و مختلف باید بگویم که پیشرفت خوبی داشتیم، تنوع موضوعی در آثار منتشر شده به خوبی مشهود بود، در ژانرهای مختلف از دفاع مقدس گرفته تا رمان اجتماعی، روان‌شناسی و فلسفی آثار درخوری منتشر شده بود. در حوزه فرهنگ عام و فولکلور نیز آثار خوبی داشتیم، در مجموع باید بگویم که از نظر محتوایی آثار خوب کم نبودند، ضمن اینکه برخی آثار هم به مسائلی پرداخته بودند که شاید درگیری عمومی جامعه نبود و خاص بود.