شیعه و سنی، علی(ع) را صاحب تأویل قرآن می‌دانند
شیعه و سنی، علی(ع) را صاحب تأویل قرآن می‌دانند
وی افزود: روایات متعددی در میان شیعه و سنی جایگاه خاص حضرت علی(ع) را در علم تأویل نشان می‌دهد و در بسیاری از این روایات، ایشان به‌عنوان صاحب تأویل معرفی شده‌اند.
این پژوهشگر قرآن با بیان اینکه دو رویکرد عینی‌گرا و معناگرا در حوزه تأویل وجود دارد، گفت: ذیل رویکرد معناگرا دو دیدگاه مهم شکل گرفت؛ تأویل به معنای تفسیر و تأویل به معنای ارائه معنایی خلاف ظاهر که مبنای اصلی هر دو دیدگاه، این گزاره است که تأویل از مقوله معنا به‌شمار می‌رود.
وی اضافه کرد: ذیل رویکرد عینی‌گرا نیز دو رویکرد مشهور وجود دارد که به نام نظریه‌پردازان خود معروف شده است، یعنی رویکرد ابن تیمیه و رویکرد علامه طباطبایی(ره) که مبنای رویکرد اخیر این است که تأویل، امری عینی و خارجی به‌شمار می‌رود و در بررسی نهج‌البلاغه، همه دیدگاه‌های تأویل در احادیث و روایات حضرت علی(ع) به چشم می‌خورد. در واقع، تأویل در سنت حضرت علی(ع) هم می‌تواند معنای تفسیر داشته باشد و همه ارائه معنایی خلاف ظاهر.
نوری بیان کرد: در خطبه ۱۸۳ نهج‌البلاغه، امام با قرائت یک آیه، توضیحاتی درباره یاری کردن دیگران و قرض دادن به خدا بیان می‌کند و این نشان‌دهنده این است که در فاصله کمی از زمان نزول آیات، برای مردم سؤال ایجاد شده و حضرت آیات قرآن را با توضیحات خود تأویل می‌کند. در خطبه ۱۵۶ نیز شخصی از امام می‌پرسد: منظور از فتنه‌ای که در آیات ابتدایی سوره عنکبوت به آن اشاره شده، چیست و امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «ما همین سؤال را از پیامبر پرسیدیم و ایشان فرمود انسان‌ها با اموال خود آزمایش می‌شوند.» در واقع، حضرت با نقل قولی از پیامبر(ص)، آیه قرآن را تأویل می‌کند.
وی به نمونه دیگر تأویل در نهج‌البلاغه اشاره کرد و گفت: در آیه ۴۷ سوره نساء آمده است: «خداوند کسی را که به او شرک بورزد، نمی‌بخشد.» در خطبه ۱۷۶ نهج‌البلاغه، امیرالمؤمنین(ع) با تقسیم ظلم به بخشودنی، نابخشودنی و ظلمی که بدون مجازات نیست، ظلم نابخشودنی را شرک معرفی می‌کند، ظلم بخشودنی را آن می‌داند که بنده با گناه به خود مرتکب می‌شود و ظلمی که بدون مجازات نمی‌ماند، ستمی است که بعضی از بندگان بر بندگان دیگر روا می‌دارند و در این خطبه، حضرت معنایی از آیه قرآن ارائه می‌دهد که در ظاهر برداشت نمی‌شود و این نمونه درخشانی از تأویل است.
این پژوهشگر قرآن با بیان اینکه موضوع آگاهان به تأویل، یکی دیگر از ابعاد این حوزه است، اظهار کرد: برخی می‌گویند فقط خداوند به تأویل حقیقی آیات قرآن دسترسی دارد و برخی دیگر نیز پیامبر(ص) و ائمه(ع) را قادر به تأویل قرآن می‌دانند. با این همه، مسئله تأویل از اهمیت بسیار برخوردار است و می‌تواند مانند داعش، قرائت‌های ناصحیح از قرآن ایجاد کند و رواج دهد.