ناپیوستگان به قرآن در روز قیامت چه می‌گویند؟

پژوهشگر قرآن و مدرس دانشگاه در چهارمحال‌وبختیاری با استناد به آیات قرآن کریم، به ذکر مواردی از گفت‌وگوی ناپیوستگان به قرآن کریم در برزخ و قیامت پرداخت.

وی آیه شریفه وَقَالُوا مَا لَنَا لَا نَرَىٰ رِجَالًا كُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرَارِ (ص/۶۲) را یکی از گفت‌وگوهای ناپیوستگان به قرآن کریم در روز قیامت دانست و توضیح داد: بر طبق این آیه، دوزخیان سؤال می‌کنند که چرا مؤمنان را که در زمره اشرار در دنیا می‌شمردیم امروز اینجا حاضر نیستند؟ در واقع، گروهی از دوزخیان در دنیا کسانی هستند که اهالی ایمان را تمسخر می‌کنند یا جدی نمی‌گیرند و آنان را افرادی بی‌منطق، مقلد، اهل خرافات و غیره می‌دانند. واقعیت تلخ تاریخی این است که مستکبران و اهالی طاغوت همواره مؤمنان و مجاهدان را مسخره می‌کنند و به سخره می‌گیرند و گمان می‌کنند که اینان راه را گم کرده و از روی غفلت و نادانی متحمل رنج و سختی می‌شوند.

بیشتر بخوانید:

درخواست بازگشت مجدد به دنیا

وی درخواست بازگشت مجدد به دنیا را یکی از گفت‌وگوهای ناپیوستگان به قرآن کریم در روز قیامت عنوان کرد و توضیح داد: بر طبق آیه فَلَوْ أَنَّ لَنَا كَرَّةً فَنَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ(شعرا/۱۰۲)، دوزخیان در روز قیامت در قالب درخواست و دعا از خداوند می‌خواهند که ای کاش بازگشتی برای ما وجود داشت تا در دنیا زندگی ایمانی را پیش گیریم. اما دیگر این امکان برایشان وجود ندارد و به‌ قول سعدی، مرد خردمند هنرپیشه را، عمر دو بایست در این روزگار، تا به یکی تجربه اندوختن، با دگری تجربه بردن به کار. بیدل دهلوی نیز سروده است: جهان قلمرو مشق سیاه‌کاری نیست، چو امتحان قلم نقطه جابجا نگذار. لذا انسان تا زمانی که در دنیا زندگی می‌کند باید قدر لحظه‌ها را بداند و قدم اشتباه برندارد چرا که لحظه‌ای که رفت غیرقابل بازگشت است.

بسیج با استناد به دستور قرآنی فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ (بقره/۱۴۸)، تصریح کرد: جهان عرصه مسابقه و پیشی گرفتن از یکدیگر در امور خیر و نیکی‌هاست چرا که خداوند انسان را آفریده است تا به تعبیر آیه دوم از سوره مبارکه ملک، او را بیازماید و روشن کند کدام انسان‌ها نیکوکارتر و خالص‌تر هستند. لذا چه خوب است که حسرت ما در دنیا این باشد که در نیکی از دیگران عقب نمانیم و برای امور خیر تلاش کنیم و از دیگران سبقت بگیریم.

ای کاش در دنیا در معیت پیامبر(ص) بودیم

عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان استان گفت‌وگوی دیگر دوزخیان در روز قیامت را ناظر به آیه ۲۷ سوره مبارکه فرقان يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا دانست و گفت: آنان آرزو می‌کنند که ای کاش در دنیا در معیت پیامبر(ص) قرار می‌گرفتیم که البته در اینجا مراد معیت مقامی یعنی همراهی دل و ذهن با پیامبر(ص) است که راه سعادت را پیش روی آنان باز کند. حال آنکه آنان در دنیا سنگ و خاکستر بر سر پیامبر(ص) می‌ریختند، او را استهزاء و به مقامش توهین می‌کردند، کاریکاتور می‌کشیدند یا فیلم علیه شخصیت ایشان می‌ساختند و در محافل گوناگون علیه ایشان سخن می‌گفتند‌. اینان در زمره کسانی هستند که حسرت می‌خورند کاش با پیامبر(ص) بودم تا امروز راهی برای رهایی از آتش دوزخ نصیبم شود.

بسیج با بیان اینکه این آیات قرآن از باب هشدار و پیشگیری برای انسان هستند تا مرتکب اعمالی نشود که در قیامت دچار حسرت شود، ادامه داد: اگر قرآن کریم را بخوانیم و مطالبات پروردگار از انسان را متوجه شویم و در جهت اطاعت از خدا و رسولش قرار گیریم قطعاً از گروه ناپیوستگان به خدا خارج شده و در قیامت دچار حسرت و عذاب الهی نخواهیم شد.

وی با استناد به آیه ۲۵ سوره حاقه، وَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِشِمَالِهِ فَيَقُولُ يَا لَيْتَنِي لَمْ أُوتَ كِتَابِيَهْ، بیان کرد: ناپیوستگان به قرآن کریم وقتی در روز قیامت نامه اعمال را در دست می‌گیرند دچار حسرت می‌شوند و در اوج ناراحتی و شرمندگی می‌گویند ای کاش پرونده عملم را به دستم نمی‌دادند و از حساب و کتابم خبردار نمی‌شدم. اما قصه اینجاست که وجود بهشت یا جهنم ما در دنیا و ظهور آن در آخرت است لذا در آخرت چیز جدیدی شکل نمی‌گیرد، در دنیا با اعمال خود ساختنی‌ها را می‌سازیم و در قیامت پرده‌ها کنار می‌رود و آنچه هست ظهور و بروز می‌یابد.

حسرت و عذاب ناپیوستگان به قرآن کریم در روز قیامت

بسیج به ادامه آیات سوره مبارکه حاقه اشاره و تصریح کرد: در آیه ۲۷ این سوره، دوزخیان آرزو می‌کنند که کاش با مرگ نیست و نابود می‌شدیم تا چیزی از ما باقی نماند؛ بر طبق آیه ۴۰ سوره مبارکه نبأ نیز جهنمیان می‌گویند: ای کاش خاک بودم تا چنین به آتش کفر خود نمی‌سوختیم. دوزخیان در اوج درد و عذاب و فشار و شرمندگی و حسرت این سخنان را بر زبان می‌آورند لذا باید بتوانیم این وضعیت را در ذهنمان تصویرگری کنیم که ناپیوستگان به قرآن کریم در چه شرایطی دچار حسرت و عذاب هستند تا به عمق مطلب دست یابیم.

این پژوهشگر قرآن در استان گفت: خداوند در آیه ۲۴ سوره فجر از زبان دوزخیان می‌فرماید آنان آرزو می‌کنند که ای کاش در دنیا برای زندگانی ابدی امروزم کار خیری انجام می‌دادم. پیداست که زندگی حقیقی پس از مردن و در آخرت حاصل می‌شود و حیات دنیوی اصل و اساس و حیات واقعی نیست.

بسیج آیه ۱۰ سوره مبارکه ملک را مصداق دیگری از حسرت ناپیوستگان به قرآن کریم در روز قیامت عنوان کرد و توضیح داد: آنان می‌گویند لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ یعنی اگر ما در دنیا سخن انبیا را می‌شنیدیم یا به دستور عقل رفتار می‌کردیم امروز از دوزخیان نبودیم. حال آنکه ذهن اینان در دنیا مملو از لهویات و امور پوچ بوده و به سخن انبیا و اولیای الهی، تفسیر مفسران، پند واعظان و کلام بزرگان توجهی نداشتند. آنان حتی از عقل خود استفاده نکرده‌اند و چون پیامبر درون آنان یعنی عقل، در دنیا هوشیار و فعال نبوده است، سخن پیامبر بیرونی نیز کارساز نشده است.

وی تنها راه رهایی را راه خدا و قرآن برشمرد و بیان کرد: صراط مستقیم به‌معنای کوتاه‌ترین و ساده‌ترین مسیر رسیدن به خدا نیست بلکه بدون شک و شبهه‌ای به مقصد یعنی خدا می‌رسد ولو آنکه سراشیبی و سربالایی و دست‌اندازهای زیادی داشته باشد. صراط مستقیم بیرون از ما نیست بلکه مسافر‌، مقصد، مبدا، ابزار و لوازم و توشه خود ما هستیم و عازم سفری می‌شویم که با شکوفایی فطرت به کمال می‌رسیم.

تبیین مفهوم عقل و تعقل نظری

بسیج در تبیین مفهوم عقل و تعقل نظری، تصریح کرد: تعقل کار عقل است همان گونه که شنیدن کار گوش و دیدن کار چشم است. اگر گوش مشکلی داشته باشد و چیزی مانعش قرار گیرد قادر به شنیدن نخواهد بود، همه انسان‌ها عقل دارند اما بسیاری از آنان تعقل ندارند و باید بتوانند موانع را رفع کنند. برای تعقل سه شرط لازم است نخست آنکه علم کافی برای زندگی داشته باشیم و به خیال و اوهام تکیه نکنیم‌، هر کسی باید بر اساس علم و دانایی زندگی کند و سخن بگوید، خارج از حیطه تخصص و علمش اظهار نظر نکند و برای زندگی‌اش تصمیم نگیرد که در غیر اینصورت تعقل ندارد.

این مدرس دانشگاه در استان شرط دوم تعقل ورزی را عمل بر اساس دلیل و نه علت دانست و توضیح داد: دین و قرآن می‌گویند اصول دین تدلیلی تحقیقی است و نه تقلیدی و تعلیلی یعنی صرف اینکه در محیط و منطقه شیعی به دنیا ‌آمده‌ایم و لذا شیعه هستیم کافی نیست بلکه باید با تحقیق و دلیل شیعه واقعی باشیم. لذا اکثر مردم جهان با هر دین و آئینی دلیلی ندارند بلکه به علت زیستن در محیط و منطقه و به نقلید از پدران آیینی را پیشه می‌کنند.

بسیج گفت: عقل گرفتار در حب و بغض‌های منفی یا هوا و هوس قادر به تعقل نیست و کارایی خود را از دست می‌دهد و لذا تعقل امر دشواری است که به تعبیر قرآن کریم در فراز قرآنی أکثرهم لایعقلون، بسیاری از انسان‌ها از به‌کار گیری عقل و تعقل‌ورزی عاجزند.

این پژوهشگر قرآن با اشاره به آیه شریفه إِنَّ الَّذِينَ أَجْرَمُوا كَانُوا مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا يَضْحَكُونَ (مطففین/۲۹) و آیات بعدی، بیان کرد: بر طبق آیه، مجرمان و بدکاران اهالی ایمان را مسخره می‌کنند و وقتی از کنارشان عبور می‌کنند، به چشم طعن و استهزاء آنان را نگاه می‌کنند و اهل دیانت را افرادی عقب‌افتاده می‌دانند. این جماعت وقتی دور هم جمع می‌شوند اهل ایمان را با شوخی و خنده و به سخره گرفتن نماز و عبادتشان، مسخره می‌کنند. در ادامه همین آیات از سوره مبارکه مطففین، خداوند در آیه ۳۴ می‌فرماید: فَالْيَوْمَ الَّذِينَ آمَنُوا مِنَ الْكُفَّارِ يَضْحَكُونَ یعنی در روز قیامت اهل ایمان هستند که به کفار و مستکبران می‌خندند.

بسیج تصریح کرد: مولانا در توصیف این ماجرا ابیاتی چنین سروده است:

این نه آن شیرست کز وی جان بری،  یا ز پنجه‌ قهر او ایمان بری

تا قیامت می‌زند قرآن ندا،  ای گروهی جهل را گشته فدا

که مرا افسانه می‌پنداشتید،  تخم طعن و کافری می‌کاشتید

خود بدیدیت آنک طعنه می‌زدیت،  که شما فانی و افسانه بدیت

من کلام حقم و قایم به ذات،  قوت جان جان و یاقوت زکات