«فرزندپروری دیجیتال»؛ نکاتی که والدین باید در استفاده کودکان از اینترنت رعایت کنند

یک جامعه شناس با بیان اینکه پرورش کودکان و نوجوانان و یا آنچه از آن به عنوان «فرزندپروری» یاد می­‌شود در ادبیات علمی به «فرایند تقویت و حمایت از پیشرفت فیزیکی، عاطفی، اجتماعی و فکری فرزند از نوزادی تا بزرگسالی» گفته می­‌شود گفت: این فرایند در اثر تغییرات اخیر توسعه­ فناوری­‌های ارتباطی و اطلاعاتی عرصه­‌های نوینی را در پیش روی خود می­‌بیند.

مهمترین ارکان فرزندپروری دیجیتال

این جامعه شناس درباره مهمترین ارکان فرزندپروری دیجیتال گفت: اگرچه چنین مسائلی اموری فرهنگی هستند که بسترهای اجتماعی قومی، مذهبی و محلی در شکل­ گیری آنها از اهمیت بسیاری برخوردارند، اما در این زمینه می‌توان از چارچوبی که سازمان بهداشت جهانی (WHO)  پیرامون نقش‌های والدین که به طور مثبت بر رفاه نوجوانان تأثیر می‌گذارد، استفاده کرد که ارتباط، کنترل رفتار، احترام به فردیت، الگوبرداری از رفتار مناسب و تأمین و حفاظت از جمله آنهاست.

بیژنی افزود: «ارتباط»، یک پیوند مثبت، پایدار و عاطفی بین والدین و نوجوانان عامل مهمی است که به سلامت و رشد کودک و نوجوان کمک می‌کند. در دنیای دیجیتال، این بدان معناست که کودک یا نوجوانی که احساس می‌کند با والدین خود ارتباط برقرار می‌کند، احتمالاً تجربیات آنلاین و آفلاین خود را بدون ترس از مسدود شدن دسترسی‌شان به اشتراک می‌گذارد. مطالعه جهانی کودکان آنلاین ما نشان می‌دهد در جایی که کودکان می­ گویند به طور کلی با والدین رابطه مثبت دارند (که از طریق حمایت و تمجید آشکار می‌شود) احتمال بیشتری دارد که وقتی وقایع منفی آنلاین اتفاق می‌افتد با آنها در میان بگذارند.

وی با اشاره به اینکه «کنترل رفتار» نیز شامل «نظارت و کنترل بر فعالیت‌های نوجوانان، ایجاد قوانین رفتاری و پیامدهای رفتار نادرست، و انتقال انتظارات واضح برای رفتار» است عنوان کرد: وقتی صحبت از کودکان و فناوری‌های دیجیتال به میان می‌آید، این موضوع می‌تواند شامل قوانینی پیرامون زمان صرف شده در اینترنت، استفاده از دستگاه‌های دیجیتال قبل از زمان خواب، در اتاق خواب کودکان، در زمان صرف غذا و همچنین درک آنچه کودکان آنلاین انجام می‌دهند و نحوه­ تنظیم و مدیریت آن‌ها، کنترل‌های حریم خصوصی آنها و افرادی که اطلاعات شخصی را به اشتراک می‌گذارند و غیره باشد.

این جامعه شناس ادامه داد: «احترام به فردیت» نیز به این معنی است که به نوجوان اجازه می‌دهیم تا جدا از والدینش، احساس سالمی از خود ایجاد کند که شامل گوش دادن به صحبت‌های نوجوانان، اعتماد به آنها برای تکمیل مسئولیت‌های خود یا ایفای نقش‌های جدید در خانواده است. در حوزه دیجیتال، این به معنای اجازه دادن به کودکان و نوجوانان برای کاوش مستقل در اینترنت به همان روشی است که ما به آنها اجازه می‌دهیم دنیای فیزیکی را کشف کنند. سن و ظرفیت کودک مهم است، زیرا کودکان کوچکتر به وضوح نسبت به بزرگترها به راهنمایی بیشتری نیاز دارند.

بیژنی همچنین به «الگوسازی رفتار مناسب» اشاره کرد و گفت: کودکان و نوجوانان با والدین خود همذات پنداری می‌کنند، ارزش‌ها و هنجارهای موجود در خانه را جذب و سعی می‌کنند از رفتار والدین الگوبرداری کنند. اگر والدین بیشتر اوقات فراغت خود را به صورت آنلاین بگذرانند، به احتمال قوی فرزندان نیز این کار را خواهند کرد.

وی در پاسخ به اینکه اگر والدین اطلاعات زیادی را به صورت آنلاین به اشتراک بگذارند، آیا این امر بر نحوه اشتراک­ گذاری اطلاعات شخصی خود توسط کودکان تأثیر می‌گذارد؟ گفت: از طریق رشد حس اختیار، کودکان ممکن است از هنجارهای تثبیت شده در خانواده دور شده و تصمیم بگیرند که رویکرد متفاوتی نسبت به رویکرد والدین خود داشته باشند. ما نمونه‌هایی از کودکان را دیده‌ایم که بر سر «اشتراک‌گذاری» یا اشتراک‌گذاری محتوا و تصاویر فرزندانشان توسط والدینشان به‌صورت آنلاین اختلاف نظر داشتند.

این جامعه شناس افزود: «تأمین و حفاظت» نیز رکن دیگر فرزندپروری دیجیتال است. والدین نمی ­توانند تمام نیازهای نوجوان در حال رشد را برآورده کنند. نقش آنها همچنین جستجوی منابعی برای فرزندانشان است که خودشان نمی ­توانند مستقیماً تهیه کنند - یا اینکه اطمینان حاصل کنند که آنها به خدمات مناسب دسترسی دارند.