9 - تدبیر امام حسن (,ع) هنگام یاری نیازمند: طلبت را بنویس!
عضو مجلس خبرگان رهبری «پیوستگی اجتماعی»، «بخشش قبل از سوال» و «اطعام در جای خود» را سه شاخصه کرامت نیکوکاری اجتماعی دانست که از «مکتب کرامت‌بنیان» امام حسن مجتبی (ع) به دست می‌آید.
آیت‌الله احمد مبلغی در سخنانی مجازی در جمع برخی جوانان عرب‌زبان خاطرنشان کرد: آن حضرت در تاریخ اسلام، کرامت اجتماعی را در بهترین شکل، زیباترین صورت و کامل‌ترین وضعیت ارائه کرده است.
وی ادامه داد: اگر در جامعه‌ای این سه شاخه نیکوکاری تحقق پیدا کند، کرامت نیکوکاری در آن جامعه در بهترین شکل انسانی و الهی آن تحقق پیدا کرده است.
▪️ پیوستگی اجتماعی
آیت‌الله مبلغی پیوستگی را اولین شاخصه کرامت نیکوکاری اجتماعی دانست و گفت: در منطق امام حسن مجتبی (ع) کرامت انسانی یک واحد به هم مرتبط و درهم تنیده اجتماعی و به هم پیوسته در جامعه است.
وی ادامه داد: بر اساس این منطق اجتماعی، کسانی که مساعدتی به محتاجان ارائه می‌کنند، اگر کرامت آنها را در نظر نگیرند، نه تنها به کرامت نیازمندان آسیب وارد می‌شود، بلکه بر کرامت کمک‌کنندگان و عطاکنندگان نیز لطمه وارد می‌شود و این یک فلسفه عمیق در نگاه به انسان و کرامت او از خاستگاه دین است.
آیت‌الله مبلغی اظهار داشت: این شاخصه از جمله‌ای از امام حسن (ع) در رفتار کریمانه‌اش با فردی به دست می‌آید که به او (براى آن که در شرایط انفعال و خجالت حاصل از درخواست قرار نگیرد) فرمود: طلب خود را در ورقه‌ای بنویس و او نوشت و حضرت دو برابر درخواست نیازمند را به وی عطا فرمودند. برخی از کسانی که نشسته بودند، گفتند: برکت این کاغذ چه عظیم شد. حضرت فرمود: برکت آن بر ما بیشتر و عظیم‌تر است.
مبلغی ادامه داد: از این حدیث استفاده می‌شود که رفتار مبتنی بر کرامت با نیازمند، بیش از آن که فرصتی برای نیازمند باشد، ضرروت و فرصتی برای عطاکننده است، زیرا تنها در صورت کریمانه بودن رفتار نیازمند است که کرامت کمک‌کننده، تبلور و پیدا می‌کند و در جامعه، آشکار می‌شود.
رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: از سیره حضرت، می‌توانیم نتیجه بگیریم اگر در جامعه‌ای کرامت محتاجان را رعایت نکردیم، جریان کرامت آسیب می‌بیند و آسیب‌ها و ضررهای آن متوجه همه خواهد شد و چنین نیست که صرفاً به محتاجان توجه پیدا کند.
وی ادامه داد: در صورت انجام آن در چارچوب رعایت کرامت، برکات و فواید آن بیش از توجه به آن نیازمندان به کمک کنندگان و جامعه بازگشت پیدا می‌کند.
▪️ بخشش قبل از سوال
آیت‌الله مبلغی با اشاره به دومین شاخصه کرامت نیکوکاری اجتماعی گفت: بخشش قبل از سوال از چنان عمقی برخوردار از امام علی علیه السلام در تعریف بخشش بر آن تاکید کرده‌اند.
وی افزود: اهمیت این شاخص با توجه به این نکته به دست می‌آید که مشکلی که اکنون بسیاری اعمال خیریه در جهان از آن رنج می‌برد، آن است که بر عدم کرامت یا بر کرامت ناقص استوار شده است.
وی ادامه داد: مقصود این است که شرایط مساعدت‌ها به گونه‌ای است که شخص محتاج برای رسیدن به دریافت کمک، به نوعی احساس ذلت و تحقیرشدگی می‌افتد و خود را در وضعی می‌بیند که ناچار به فروکشیدن کرامت خود می‌شود و آن را نادیده می‌انگارد تا به کمک‌هایی دست پیدا کند.
آیت‌الله مبلغی ادامه داد: اگر بخواهیم این شاخص را که امام حسن (ع) ارائه فرمودند در فضاهای اجتماعی کنونی، قالب نهادی بدهیم، لازم است یک فرآیند و سازوکاری را در اقدام به اعمال خیریه در پیش بگیریم که قائم بر سوال محتاجان نباشد، بلکه بر اطلاع‌گیری‌ها، تعریف کردن‌های دقیق نیازها و نیازمندان استواری بگیرد.
▪️ اطعام طعام در محل
عضو مجلس خبرگان رهبری یکی دیگر از شاخه‌های کرامت نیکوکاری بر پایه‌های مکتب کرامت حسنی را «طعام بجا و در محل» ذکر کرد و گفت: افکندن سفره‌های طعام بدون نگاه به محل این سفرها و نفع برندگان و استفاده‌کنندگان از آن، عملی است که اطعام طعام را رفته رفته به سمت طبقه‌های متمکن و دارای روابط اجتماعی به پیش می‌برد و از طبقات فرودست فاصله می‌گیرد.
آیت‌الله مبلغی اظهار داشت: به این دلیل امام حسن مجتبی علیه السلام آن را به مثابه یک رکن برای کَرَم قرار داده است.
وی گفت: نتیجه «اطعام‌های در غیر محل» به نفع کسانی عملاً تمام می‌شود که همیشه دست‌شان به طعام و سفره می‌رسد، و این به فاصله طبقاتی می‌انجامد و کرامت را رفته رفته از بین می‌برد.
وی ادامه داد: در حالت فضاهای طبقاتی کرامت، بسیاری از مردم از نظر ساختاری آسیب می‌بینند. اینجاست که امام فرمود، کرامت و کرم، این است که اطعام طعام در محل آن صورت بگیرد.