امام سجاد(ع)؛ امام عقلانیت و سیاست
تنی چند از پژوهشگران عرصه علوم قرآنی، با اشاره به مجاهدت‌ها و تدبیر امام سجاد(ع)، مهمترین ویژگی آن حضرت را عقلانیت و سیاست دانسته و عنوان کردند: امام چهارم شیعیان با ایجاد پشتوانه معنوی، جامعه را برای ائمه بعد آماده کرد.
حجت‌الاسلام و المسلمین «سید محمد نقیب» رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم در این وبینار طی سخنانی با بیان اینکه صحیفه سجادیه در کلام بزرگان ما به عنوان زبور آل محمد(ص) و انجیل آل محمد(ص) شناخته می شود، گفت: همچنین امام راحل نیز در وصیت نامه خود، صحیفه را به عنوان ادعیه حیات بخش و قرآن صاعد توصیف کرده است.
وی در بخش دیگری از مباحث خود با اشاره به شرایط امام سجاد(ع) بعد از واقعه عاشورا گفت: در آن وضعیت امکان قیام برای حضرت فراهم نبود، البته کسانی چون «زید بن علی بن حسین» و «یحیی» پسر زید که قیام کردند به فجیع ترین شکل به شهادت رسیدند، همچنین قیام توابین و حتی قیام مختار به فجیع ترین شکل شکست خورد تا جایی که در جریان قیام مختار بیش از بیست هزار نفر به شهادت رسیدند، بنابراین امام سجاد(ع) زمینه برای قیام دیگر را فراهم نمی‌دید و امام(ع) به شکل دیگری مقاومت را آغاز کردند.
وی افزود: اگر دعاهای صحیفه را بررسی کنیم متوجه می شویم که امام سجاد(ع) تمام آنچه که باید به جامعه آن زمان منتقل می شد را در این ادعیه بیان کرده است، لذا در صحیفه سجادیه مباحث سیاسی، اجتماعی و خانوادگی مطرح شده است، ۵۴ دعا در صحیفه‌ای که امروز به دست ما رسیده وجود دارد هرچند که ظاهرا بیشتر از این تعداد بوده است، برخی از این ادعیه در مورد دفع بلا، دفع شر ستمگران، ابعاد مختلف زندگی، مکارم اخلاق، حقوق والدین و بسیاری مباحث کاربردی دیگر است.
حجت‌الاسلام نقیب گفت: امام سجاد(ع) با این رویکرد گویا زمینه چینی برای انقلاب های بعدی کردند چرا که مساله گسترش مذهب در میان بود؛ از این رویکرد می توان چنین نتیجه گرفت که بدون پشتوانه معنوی هیچ حرکتی نمی تواند به موفقیت برسد، کما اینکه در مورد انقلاب اسلامی ایران نیز چنین بود و آن پشتوانه معنوی سبب ساز پیروزی شد. بنابراین امام سجاد(ع) با ایجاد فضای معنوی در جامعه زمینه را برای ائمه بعد از خود فراهم ساخت.
وی تصریح کرد: امام سجاد(ع) قیام کرد اما قیام آن حضرت از نظر شکلی با قیام اباعبدالله(ع) متفاوت بود. آن حضرت بر اساس شرایط زمانه و خفقان شدیدی که در آن قرار داشت با ایجاد پشتوانه معنوی وارد میدان شد.
همچنین در بخش دیگری از این وبینار، حجت الاسلام و المسلمین «احمد سجادی» رئیس دانشکده علوم قرآن و معارف استان اصفهان طی سخنانی با بیان اینکه امام سجاد امام عقلانیت و سیاست است، اظهار کرد: برخورد امام سجاد(ع) با زبیریان، برخورد با امویان، برخورد در قضیه حره، برخورد با توابین، برخورد با مختار، نمونه‌هایی است که عقلانیت و کیاست آن حضرت را به نمایش می گذارد، در همان دوران نیز عده ای از شیعیان نسبت به رویکرد آن حضرت گله داشتند اما امروز بعد از گذشت هزار و سیصد و اندی سال که ماجرا و آنچه که رخ داد را قضاوت می کنیم می بینیم که رویکرد امام سجاد(ع) کاملا عقلانی بوده است.
وی افزود: امام سجاد(ع) در مدت اسارت برخوردای عاقلانه داشت و اجازه نداد که همسر و فرزندان و اعضای خانواده پراکنده شوند و کسانی که آن بزرگواران را به اسارت گرفته بودند به اهداف شوم خود برسند، رساندن پیام امام حسین(ع) و شهادت آن حضرت، در طول مسیر و سخنرانی که در مجلس یزید از سوی حضرت ارایه شد اوج عقلانیت آن امام همام را به نمایش می گذارد.
وی با بیان اینکه اگر عقلانیت امام سجاد(ع) نبود امروز عاشورا جریان منحرف‌شده‌ای از سوی امویان باقی می ماند، گفت: وظیفه امروز ما این است که در زمینه سیاسی و بسیاری از عرصه ها شیوه عقلانی امام سجاد(ع) را سرلوحه قرار دهیم.
این پژوهشگر اظهار کرد: ادعیه ای که از سوی آن امام همام در صحیفه سجادیه مطرح شده است، سراسر مباحثی است که آن حضرت آشکارا امکان بیان آنها را نداشت، ادعیه صحیفه توحید ناب است.
حجت‌الاسلام سجادی گفت: امام چهارم به دو علت در قالب دعا معارف دین را به مردم می رساند، نخست آنکه جامعه مسلمین تهی از علم شده بود، آنچنان تهی که به گفته ابن شهر آشوب، ششمین تصنیف در جهان اسلام صحیفه است، در واقع شرایط به اندازه ای فاجعه بود که بعد از گذشت هفتاد سال از رحلت حضرت رسول(ص) مسلمین به این نقطه رسیده بودند.
وی در بخش دیگری از مباحث خود با بیان اینکه احادیث امام سجاد(ع) علمی است، گفت: آنچه که حضرت در صحیفه، رساله حقوق و احادیث مطرح کرده است تماما علمی و عقلانی است. آن حضرت جامعه را برای ائمه بعد از خود آماده کرد.