گفت‌وگویی خواندنی درباره وضعیت مسلمانان در چین؛ ممنوعیت حضور بیش از ۴۰ نفر در مراسم‌های دینی/ شیعیان و سنی‌های چین تلفیق شده‌اند/ چینی‌ها به دنبال یک دین جدید هستند

مهدی احمدی؛ کشور چین مهد آئین بوداست و از نظر سیاسی هم دارای سیستم کمونیستی است. اطلاعات دقیق چندانی در مورد وضعیت مذهب اسلام در این کشور در دست نیست و شاید سختگیری حکومت از یک سو و عدم پذیرش روحانیون غیرچینی از سوی مردم این کشور سبب شده تا پای کمتر مبلغی به این کشور باز شود.

مبلغان دینی از کشورهای اسلامی به بسیاری از کشورهای دنیا اعزام می شوند تا امر تبلیغ دین اسلام را در این کشورها انجام دهند و این یکی از راه های نشر آموزه های دین مبین اسلام در جهان است. برخی مراکز به صورت تخصصی به اعزام مبلغ به دیگر کشورها می پردازند که حوزه علمیه قم، جامعه المصطفی و جامعه المرتضی از آن جمله هستند.

حجت الاسلام سید محمد مهدی نیکویی، مبلغ جوانی است که در کشور چین به فعالیت تبلیغی پرداخته است ، او از مسائل مختلفی که در کارش وجود دارد برای ما سخن گفته است، مشروح گفت وگوی این مبلغ جوان با خبرنگار شفقنا را در ادامه بخوانید.

• شما از چه زمانی اقدام به یادگیری زبان چینی کرده اید؟

بنده از سال ۹۲ وارد مجموعه جامعه المرتضی شدم و از همان سال آغاز به یادگیری زبان چینی کردم و در حال حاضر در سمت استادیاری در همین مجموعه به آموزش زبان چینی مشغول هستم.

کنترل حکومت چین بر مذاهب درباره مسلمانان بسیار شدید است

• وضعیت مذهب در چین به چه شکل است؟

در چین مذهب زیاد به چشم نمی آید و ظاهر آن به لحاظ بعد سیاسی کمونیستی است، اما از درون هیچ چیزی شبیه به کمونیست ندارد و یک سیستم مدیریتی جدا و مستقلی در چین اتخاذ شده است. در چین ظواهر مذهبی دیده می شود، مثلا درپکن ما کلیسا می بینیم و مسیحی های چین دعاهای خود را به زبان چینی قرائت می کنند. مسیحیان در چین تبلیغ می کنند، اما به دلیل حساسیت های حکومت تبلیغ آن ها علنی نیست و همین کنترل حکومت بر مذاهب درباره مسلمانان بسیار شدیدتر بوده و در برخی از ایالت های چین مسلمانان حتی حق دست کردن انگشتر ندارند.

چین تنها کشوری است که بدون هیچ مدرک قانونی می تواند شخص را بازداشت کند و حتی گوشی های همراه مسلمانان نیز تحت کنترل است و اگر کسی تلگرام داشته باشد بازداشت می شود.

شیعیان و سنی های چین تقریبا تلفیق شده اند

مذاهب در چین در حدی که دولت اجازه دهد مجاز به فعالیت هستند، اصل اسلام از ایران به چین رفته است و در مسجد نیوجی پکن اعیاد مختلف مسلمانان برگزار می شود و سنگ نوشته هایی که به زبان ایرانی مکتوب شده، امروز سعی شده است که تخریب شده و آثاری از آن باقی نماند.

تفکیک شیعه و سنی در بین مسلمانان چین بسیار سخت است و اعمال آن ها به گونه ای است که بیشتر شبیه به هم مناسک را انجام می دهند و شیعیان و سنی های چین تقریبا تلفیق شده اند.

• تعداد مسلمانان کشور چین چقدر است؟

دولت چین اجازه فاش شدن تعداد مسلمانان را نمی دهد، اما آمارهایی که به صورت پراکنده اعلام می شود نشان دهنده این است که حدود ۱۰۰ میلیون نفر مسلمان در چین حضور دارند.

روحانیون بومی چین آرزوی تحصیل در دانشگاه الازهر مصر را دارند و نمازجمعه های مساجد چین به صورت مرتب برگزار می شود و جالب اینجاست که متن خطبه های تمام نمازهای جمعه یکی بوده و این متن باید از زیر فیلتر حاکمیت عبور کند.

چینی ها به دنبال یک دین جدید هستند

• بیشتر روحانیون در چین بومی هستند یا از مبلغین ایرانی و دیگر کشورها هستند؟

بیشتر روحانیون چین بومی هستند و چینی ها روحانیون غیر بومی را به سختی بین خود راه می دهند و این امر کار را برای روحانیون مبلغ ایرانی سخت تر کرده است. چینی ها به دنبال یک دین جدید هستند و دولت چین به سمتی حرکت می کند که یک دین جدید را به دنیا معرفی کند که جامع تمام ادیان باشد و سایر ادیان کنار زده شوند و به دلیل همین سیاست، حاکمیت چین در سال های اخیر دست ادیان مختلف را برای تحقیقات باز گذاشته است و این امتیازی است که در گذشته وجود نداشت.

• آیا در چین حوزه و مدرسه علمیه وجود دارد؟

بله، در چند شهر مختلف چین تدریس علوم اسلامی وجود دارد و در مسجد نیوجی پکن برخی از آموزه های اسلامی به عده ای از مسلمانان آموزش داده می شود، اما آن مدرسه علمیه ای که ما مسلمانان به عنوان یک مرکز تخصصی اسلامی درباره آن ذهنیت داریم در چین وجود ندارد.

وهابیت به شدت در چین کار می کند

• طلاب و مسلمانان چین با چه مشکلاتی مواجه هستند و آیا از جای خاصی مورد حمایت قرار می گیرند؟

به طور کلی چینی ها به دنبال منافع مادی هستند و وقت چندانی برای فکر کردن به مسائل دینی ندارند، مسلمانان چین در ابعاد مختلف در مضیقه هستند و یکی از این مشکلات کشف حجاب زنان مسلمان است.

وهابیت به شدت در چین کار می کند و تمامی امکانات و تجهیزات مساجد چین توسط دولت سعودی تامین می شود، اما دولت چین به دلیل حس سلفی گری وهابیون چندان تمایلی به آن ها ندارد و ذهنیت آن ها درباره داعش روی برخورد دولت چین با وهابیون تاثیر گذاشته و تمایل دولت چین بیشتر به سمت اسلام ایرانی است تا اسلام سعودی.

کسی حق ندارد وارد چین بشود و بگوید من برای تبلیغ دین به این کشور آمده ام

• محدودیت های تبلیغ در چین چگونه است؟

چیزی به نام مبلغ خارجی در چین وجود ندارد و کسی حق ندارد وارد چین بشود و بگوید من برای تبلیغ دین به این کشور آمده ام و به همین دلیل ما با لباس معمول که در چین رایج است وارد آنجا می شویم و اگر با لباس روحانیت به چین برویم قطعا ما را بازداشت می کنند، البته لباس روحانیون بومی چین یک لباس خاص مانند لباس مردم پاکستان یک شلوار با یک لباس دشداشه یکدست بوده و بعضا کلاهی شبیه به کلاه اهل سنت روی سر می گذارند. همین روحانیون بومی لباس های خاص خود را در مساجد می توانند بر تن کنند و در خارج از مسجد و در جامعه نمی توانند این لباس ها را بپوشند، همچنین روحانیون ایرانی تنها زمانی می توانند با لباس خاص روحانیت وارد چین شوند که دعوتنامه ای داشته باشند و برای شرکت در سمینار یا همایش خاصی دعوت شده باشند و مبلغین در چین جایگاه رسمی ندارند.

عمده مبلغانی که برای تبلیغ به چین می روند بیشتر در شهرهای سین کیانگ و پکن به فعالیت می پردازند و سین کیانگ یک ایالت بسیار مهم در چین محسوب می شود، چرا که حدود ۵۰ درصد گوشت و غلات کشور چین را تامین می کند و در عین حال مردم آن بسیار فقیر هستند. زبان دوم مردم ایالت سین کیانگ فارسی است و این امر از گذشته تا امروز وجود داشته و تجار ایرانی از طریق راه ابریشم به این منطقه تردد داشته اند.

مسلمانان چین از اسلام این را می دانند که گوشت خوک و شراب نباید بخورند

• آیا در چین امکان تهیه غذای حلال برای مسلمانان وجود دارد؟

در کشور چین مارک مخصوص غذاهای حلال وجود دارد و در فروشگاه های چین و مشخصا پکن این مارک یافت می شود، اما به طور کلی محدودیت های کشورهای دیگر در چین هم وجود دارد و مارک حلال نسبت به دیگر مارک ها کمتر هست.

مسلمانان چین بیشتر به این دلیل به اسلام گرایش دارند که پدر و مادر آن ها مسلمان بوده اند و از اسلام این را می دانند که گوشت خوک و شراب نباید بخورند، اما نسبت به مسائل دیگر حساسیت بالایی ندارند. ما در سفری که به ایالت سین کیانگ داشتیم، چای دو غزال ایرانی و شکلات های ایرانی را در فروشگاه ها دیدیم و نوشیدنی هایی که از ایران به این ایالت صادر شده نیز دیده می شد.

اگر یک خانم در چین با چادر تردد کند مردم نسبت به او حساس می شوند

• خانواده های مبلغان در چین بیشتر با چه مشکلاتی مواجه هستند؟

اگر مبلغان با خانواده به چین بروند، از جهت پوشش با مشکلاتی مواجه می شوند و اگر یک خانم در چین با چادر تردد کند مردم نسبت به او حساس می شوند و یک خانم محجبه از نظر ارتباط با مردم محدودیت های بسیاری دارد. فرهنگ زندگی چینی ها با فرهنگ ما بسیار متفاوت است.

 زنان مسلمان مانند دیگر زنان چینی لباس می پوشند

• پوشش خانم های مسلمان در چین به چه شکل است؟

زمانی که زنان مسلمان در اعیاد اسلامی حاضر می شوند، مانند دیگر زنان چینی لباس می پوشند با این تفاوت که تنها موهای خود را با روسری می پوشانند و بیشتر اینطور جا افتاده است که زنان مسلمان حجاب را درباره موها و سر می دانند و نسبت به دیگر قسمت های بدن حساسیت خاصی وجود ندارد. زنان مسلمان در چین بیشتر از لباس های گشاد مانند لباس های زنان ایرانی استفاده می کنند و در مجموع حجاب آن ها حجاب قابل قبولی است.

• آیا در چین فروشگاه های خاصی جهت عرضه لباس های خاص مسلمانان وجود دارد؟

تمامی فعالیت های مردم چین در بازار منوط به صرفه اقتصادی است و از آنجایی که تقاضا برای لباس های مخصوص مسلمانان دراین کشور کم است، فروشگاه خاص برای عرضه این لباس ها وجود ندارد و تنها به صورت پراکنده در برخی فروشگاه ها لباس های مسلمانان نیز به فروش می رسد.

دولت چین مسلمانان را به شدت کنترل می کند

• برخورد حکومت چین با مسلمانان به چه شکل است؟

دولت چین مسلمانان را به شدت کنترل می کند و به طور مثال این کنترل ها برای مراسم عید فطر در مسجد نیوجی پکن در دقیق ترین حالت اعمال می شود. بزرگترین مراسمی که در چین بین مسلمانان برگزار می شود مراسم عید فطر بوده و این بدین دلیل است که عید فطر در دنیای اسلام جامعیت بیشتری دارد و شیعه و سنی این عید را جشن می گیرد، البته مراسم های دیگری همچون نماز جمعه نیز در بین مسلمانان چین برگزار می شود.

این وضعیت اعمال محدودیت برای مسلمانان در پکن بیشتر به چشم می خورد و برخی از ایالت های چین به صورت مستقل اداره می شوند و در این ایالت ها مسلمانان بیشتری حضور دارند؛ آن ها برای برگزاری مراسم های دینی آزادی بیشتری دارند و دولت نیز در این ایالت ها نماینده ای دارد، لازم به ذکر است که دلیل اصلی اعمال محدودیت برای ایالت سین کیانگ داعیه جدایی طلبی آن پس از ماجرای تبت است.

حضور زنان در مراسم های مذهبی با محدودیت های بالایی همراه است

دولت چین برای ادیان نماینده ای را انتخاب می کند و در حال حاضر نماینده دین اسلام در چین یک شخص وهابی است و در ایالت سین کیانگ دولت برای برگزاری مراسم های دینی حضور بیش از ۴۰ نفر در مراسم های دینی مخصوصا مراسم عاشورا را ممنوع اعلام کرده است. حضور زنان در مراسم های مذهبی با محدودیت های بالایی همراه است و در اغلب اماکن اسلامی دوربین هایی کار گذاشته شده و اگر مسلمانان از فرامین حکومتی سرپیچی کنند با جریمه هایی مواجه می شوند.

پس از ایجاد جریان تکفیری و توحش های داعش رغبت مردم و حکومت چین به شیعیان بیشتر شده و در مرز پاکستان مسلمانانی که قصد ورود به چین را دارند در ابتدا در مورد شیوه نماز خواندن مورد سوال قرار می گیرند و اگر ببینند که فرد نماز خود را مانند اهل سنت می خواند، او را به اتاق تفتیش روانه می کنند، اما اگر بدانند که طرف مقابل شیعه است، به راحتی اجازه ورود به چین را به او می دهند.

در پکن سعودی ها مسجد بزرگی را ساخته اند، اما پس از تحرکات تروریستی برخی گروه های اسلامی نما، دولت چین درب این مسجد را بسته و اجازه فعالیت به وهابیون را نمی دهد و اسلام آن ها را تند و افراطی می داند.

صدور پاسپورت را  مشروط به عدم سفر به عربستان و قم می کنند

در ایالت سین کیانگ به دلیل مسائل سیاسی جوانان مسلمان اجازه اخذ پاسپورت را ندارند و تنها در موسم حج به مسلمانان ۴۵ سال به بالا پاسپورت می دهند و اگر فرد برای تجارت به خارج از کشور سفر کند، صدور پاسپورت را برای او مشروط به عدم سفر به عربستان و قم می کنند.

جریان تکفیری علی رغم آسیب های فراوانی که برای مسلمانان به بار آورده، می تواند فرصتی برای شیعیان باشد تا به جهانیان ثابت کند خط آن ها از تروریست ها جداست، اما ما نتوانسته ایم از این فرصت به درستی بهره برداری کنیم.

– منبع درآمد روحانیون چین چیست؟

در یک فرصتی که با یکی از روحانیون چینی گفت و گو کردم، متوجه شدم که دولت سعودی او را مامور به تبلیغ اسلام در چین کرده و منبع درآمدش نیز از طرف عربستان تامین می شد، چرا که خود چین حوزه علمیه قوی و قدرتمندی ندارد که بخواهد مبلغ تربیت کرده و از او حمایت مالی کند، البته در برخی از مواقع مردم نیز از روحانیون حمایت مالی می کنند.

• مراکز حوزوی و اسلامی از نظر ساختار آموزشی و محتوایی تابع کدام مرکز اسلامی هستند؟

در دو ایالتی که به آن جا سفر کردیم، مراکز دینی به صورت مستقل کار می کردند و خانواده ها از آنجا که تمایل دارند فرزندانشان مباحث و اعمال اسلامی مانند نماز و روزه را یاد بگیرند، آن ها را روانه مدارس اسلامی می کنند که این مدارس سیستم آموزشی مستقلی دارد.

اخیرا با سرمایه گذاری هایی که از جانب دولت سعودی انجام شده، برخی مبلغان به دلیل تربیت شدن مطابق آموزه های وهابیون طبیعتا به نشر این آموزه ها می پردازند، اما در مجموع اسلام موجود در چین افراطی نیست و این بدین دلیل است که مسلمانان چین سابقه عرفانی دارند و به اهلبیت عصمت و طهارت(ع) گرایش دارند.

• اساتید مدارس اسلامی چین از کجا تامین می شوند؟

عموما در مدارس اسلامی چین از اساتید بومی استفاده می شود و به غیر از موارد نادری که این اساتید از مراکز دیگر به مدارس معرفی می شوند، اکثر قریب به اتفاق این اساتید از میان مسلمانان چین و به صورت مستقل برگزیده می شوند.