آزار مردم بارزترین مصداق ظلم و ستم است

حجت‌الاسلام رستم‌نژاد:

به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم‌نژاد، معاون آموزش حوزه‌های علمیه ششم اردیبهشت‌ماه در ادامه مباحث تفسیری با اشاره به آیه ۹۰ سوره مبارکه نحل «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَ إِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى وَ يَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ»، گفت: این آیه از جامع‌ترین آیات قرآن است که عصاره همه اوامر و نواهی قرآن در این آیه جمع شده است؛ خدا به سه چیز امر و از سه چیز نهی کرده است؛ فیض کاشانی گفته است که اگر قرآن فقط همین یک آیه را داشت، کافی بود بگوییم تبیان برای همه چیز است.

وی افزود: این آیه در طول تاریخ خیلی از افراد را منقلب کرد، ولیدبن مغیره که در ادبیات عرب قوی بود، وقتی این آیه را شنید، گفت این قول بشر نیست، گرچه او در نهایت ایمان نیاورد، اما بی‌نظیر بودن آیه را تأیید کرد؛ عثمان بن معظون هم با شنیدن این آیه مسلمان شد.

عدل؛ شاخصه محوری حکومت امام زمان

رستم‌نژاد تصریح کرد: اولین دستور آیه امر به عدل است؛ عدل یعنی هر چیزی در سر جای خود قرار بگیرد؛ عدالت‌محوری از شاخصه‌های مهم مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب و فلسفه بعثت پیامبران هم برای ایجاد عدالت از سوی خود مردم است؛ شاخص محوری و اصلی حکومت امام زمان هم عدل است.

معاون آموزش حوزه علمیه اظهار کرد: روایت داریم که «یملأ الله الارض قسطا و عدلاً کما ملئت ظلماً و جوراً»؛ اصلا آسمان و زمین براساس عدل استوار و پابرجا است و اگر این اعتدال از بین برود، همه آفرینش فروخواهد پاشید. به تعبیر امام رضا(ع) «فثم عمد ولکن لا ترونها»؛ آسمان ستون دارد، اما ستون آن نامرئی است؛ در نظام تشریع هم بر هر چیزی امر کرده، مبتنی بر عدل است.

وی با اشاره به واژه احسان در آیه، افزود: عدل یعنی هر حقی در جای خود ولی احسان، ایثار است؛ یعنی انسان از حق خود گذشت کند، در مورد والدین نداریم عادلانه رفتار کنید، بلکه فرموده باید احسان کنید و از خود بگذرید، اهل بیت ایثار داشتند «وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا»(انسان/۸)، خودشان نیاز داشتند، اما احسان و ایثار کردند. بخشش به نزدیکان هم از دیگر دستورات الهی در این آیه است و باید مراقب باشیم حق اقربا و خویشاوندان را به خاطر نزدیکی به آنها ضایع نکنیم.

استاد جامعة‌المصطفی(ص) العالمیه بیان کرد: نهی‌های آیه هم به چند مورد منحصر است؛ «وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ» اول فحشاء؛ گناه آشکار؛ یعنی اگر کسی متدین به دینی هم نباشد، گناه و زشتی آشکار را می‌فهمد، لذا خدا از آن نهی کرده است؛ منکر هم گناه هست، ولی زشتی آن را همه درک نمی‌کنند، مثلاً خوردن گوشت خوک برای خیلی‌ها قابل درک نیست، ولی در نگاه دین منکر و واقعاً زشت است.

وی اضافه کرد: سومین نهی آیه، بغی و ستم و تجاوز به حریم دیگران است؛ بسیاری از گناهان ستم است؛ غیبت، تهمت، هتک حیثیت کردن، هتک آبرو و بردن عرض دیگران و شاید بوق زدن نابجا هم ستم باشد، آزار و اذیت دیگران و همسایه‌آزاری هم ستم است. خدایی که این منهیات و اوامر را بیان فرموده، خودش موعظه‌گر است و شما را موعظه می‌کند.

قرآن موعظه است

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی اظهار کرد: قرآن هم خود را موعظه معرفی کرده است؛ این آیه نشان می‌دهد احکام برای خود مصالح و مفاسدی دارد و نواهی به مفاسد و اوامر به مصالح باز می‌گردد و این اوامر و نواهی از روی حساب و کتاب است؛ برخی می‌گویند چرا باید نماز بخوانیم؟ حتماً امر به عدل است و اگر انجام ندهیم، به خودمان ستم کرده‌ایم.

رستم‌نژاد تصریح کرد: اگر چنانچه ما نیاز روحی و معنوی خود را از طریق عبادت و اتصال به کانون لایزال خدا قطع کنیم، به خودمان ظلم کرده‌ایم؛ تعبیر «ظلمتُ نفسی» همین است؛ عدل این است که خدا را عبادت کنیم، زیرا نیاز روحی ما هست؛ حتی افراد بی‌دین هم به این نیاز رسیده‌اند، لذا به معنویات انحرافی رو می‌آورند. 

معاون آموزش حوزه‌های علمیه با اشاره به آیه ۴۶ سبأ «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُكُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى ثُمَّ تَتَفَكَّرُوا مَا بِصَاحِبِكُمْ مِنْ جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِيرٌ لَكُمْ بَيْنَ يَدَيْ عَذَابٍ شَدِيدٍ»، گفت: شاید از آیه محل بحث جامع‌تر این آیه باشد؛ یعنی تمامی قرآن یک موعظه بیش نیست و آن این است که برای خدا قیام کنید، دو نفر دو نفر یا تنهایی؛ قیام برای عدل و احسان و ایتاء به خویشاواندان و دوری از نواهی. رعایت حقوق طبیعت و محیط زیست و دیگران و حیوانات که همه جزء عدل است و اگر این موارد را رعایت نکنیم ستم به خود، محیط زیست و افراد دیگر است.