حوزه نشر کتاب نابسامان است / ترویج مطالعه با برنامه‌های خلاقانه
اصفهان - پژوهشگر حوزه کتاب و نشر گفت: حوزه نشر کتاب در کشور دچار نابسامانی است و هر روز شاهد افزایش قیمت کاغذ، کاهش تیراژ کتاب‌ها و عدم حمایت مالی ناشران از نویسندگان هستیم.
فاطمه شمس در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به عوامل مؤثر بر افزایش سرانه مطالعه در خانواده، اظهار داشت: تحلیل‌های روانشناختی نشان می‌دهد، بسیاری از اختلافات زناشویی در سال‌های نخستین ازدواج ناشی از عدم آگاهی زوجین از مهارت‌های زندگی و نحوه صحیح تعامل با یکدیگر است که این مسئله از طریق مطالعه کتاب‌های مرتبط با سبک زندگی و آموختن مهارت‌های زناشویی به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.
جامعه ایرانی عادت به مطالعه ندارد
وی با اشاره به اینکه عطش مطالعه و عادت به خواندن، از ابتدا در وجود اعضای جامعه تقویت نشده و همین امر موجب پایین ماندن سرانه مطالعه در کشور شده است، تصریح کرد: کودکان و نوجوانان ما از ابتدا به گونه‌ای تربیت نمی‌شوند که راه حل مسائل و مشکلات خود را در کتاب‌ها جستجو کنند، از این رو در سنین بزرگسالی نیز اغلب زمان خود را به رسانه‌های دیگری نظیر تلویزیون و فضای مجازی اختصاص می‌دهند درحالی که بخش قابل توجهی از مسائل فردی و اجتماعی آنها همچون اختلافات خانوادگی، تنش‌های شغلی و مشکلات خلقی و رفتاری، از طریق مطالعه کتاب قابل مرتفع شدن است.
پژوهشگر حوزه کتاب اشتغال مستمر زوجین، والدین و فرزندان به گوشی تلفن همراه و تلویزیون را یکی از عوامل مهم در تشدید روابط سرد خانوادگی و فاصله گرفن اعضای خانواده از یکدیگر دانست و ابراز داشت: افزودن مطالعه کتاب به بخشی از زمان فراغت و تفریح خانواده‌ها، علاوه بر آموختن مطالبی بسیار عمیق‌تر و سودبخش‌تر به کاهش از هم گسیختگی‌های خانوادگی کمک می‌کند.
وی الزام و اجبار دانش آموزان به مطالعه کتاب‌های درسی و ایجاد حس ناخوشایند نسبت به کتاب را از عوامل مؤثر در عدم اشتیاق به مطالعه در سنین بالاتر برشمرد و خاطرنشان کرد: چنانچه کتاب‌های درسی با فضایی مفرح و جذاب تألیف شود، در تمامی کلاس‌های درسی، کتابخانه ای مملو از کتاب‌های غیر درسی ایجاد شود و دانش آموزان برای آموختن مطالب جدید، بدون در نظر گرفتن ابزارهای جبرآمیزی همچون نمره درسی، به مطالعه کتاب‌های متنوع و غیر درسی سوق داده شوند، در بزرگسالی نیز، خواندن کتاب را به عنوان یکی از دغدغه‌های مهم فردی ادامه خواهند داد.
جای خالی خرید کتاب در سبد خانوار
شمس با بیان اینکه جای خرید کتاب و محصولات فرهنگی در سبد خرید بسیاری از خانواده‌های ایرانی خالی است، اظهار داشت: در شرایطی که والدین از سنین ابتدایی تولد فرزند، هم و غم خود را به خرید خوراک و پوشاک برای وی اختصاص می‌دهند، کتابخانه‌ای در منزل آنها وجود ندارد و به جای خواندن کتاب‌های داستان برای کودکان، ترجیح می‌دهند با روشن کردن شبکه کودک، آنها را سرگرم کنند، نمی‌توان انتظار داشت در آینده، با نسلی کتابخوان مواجه شویم.
وی توسعه روزافزون فضای مجازی و عادت به استفاده مستمر از شبکه ای اجتماعی را یکی دیگر از عوامل محدود کننده مطالعه در خانواده‌ها دانست و افزود: بسیاری از کشورها با افزایش سواد رسانه‌ای شهروندان، ساعات حضور در فضای مجازی را کاهش داده و به آنها آموخته اند در ساعات فراغت یا انتظار همچون زمان نشستن در تاکسی و مترو، انتظار در مطب پزشک و… به جای پرسه زدن‌های بیهوده در گوشی تلفن همراه، از مطالعه کتاب بهره مند شده و اطلاعات خود را از موضوعات مختلف ارتقا ببخشند.
رسانه ملی به تبلیغ کتاب توجه ندارد
این پژوهشگر حوزه کتاب عدم اقبال رسانه ملی به تبلیغ کتاب را یکی از خلاءهای آشکار در افزایش سرانه مطالعه دانست و تصریح کرد: با مشاهده هریک از شبکه‌های صدا و سیما با انبوهی از تبلیغات مرتبط با مواد غذایی، لوازم خانگی، مواد شوینده و حتی کالاهای لوکس و تجملی مواجه می‌شویم اما هیچکدام برای تبلیغ و معرفی کتاب‌های مفید و تازه‌های حوزه نشر، احساس نیاز و وظیه ای نمی‌کنند.
وی ادامه داد: تجربه رسانه ملی در برنامه اخیر در حوزه کتاب نشان داد اگر با فکری باز و ایده‌ای خلاق به سمت و سوی کتاب برویم و برای ترویج فرهنگ مطالعه، برنامه سازی کنیم، مورد استقبال و توجه بخش قابل توجهی از اعضای جامعه قرار گرفته و اشتیاق به خواندن را در اقشار مختلف، تقویت می‌کند.
حوزه نشر کتاب نابسامان است
شمس نا به سامانی‌های موجود در حوزه نشر همچون افزایش روزافزون قیمت کاغذ، کاهش تیراژ کتاب‌ها و عدم حمایت مالی ناشرین از نویسندگان جوان و خوش فکر به دلیل راکد بودن بازار فروش کتاب را از جمله مشکلات کنونی جامعه برشمرد و تصریح کرد: در شرایطی که تیراژ برخی از کتاب‌های جدید به کمتر از یک هزار یا ۵۰۰ نسخه رسیده و ناشرین از نویسندگان می‌خواهند، هزینه چاپ و انتشار کتاب را خودشان تقبل کنند، نمی‌توان انتظار داشت نویسندگان خوش قلم و خلاق، زمان قابل توجهی از عمر خود را به نگارش کتاب‌های سودمند و ارزش آفرین اختصاص دهند و پس از آن حتی قادر به رفع نیازهای معیشتی خود نیز نباشند.
جای خالی برنامه‌های کاربردی برای ترویج مطالعه
وی ترویج فرهنگ مطالعه در کشور را نیازمند برنامه‌هایی کاربردی و به دور از شعارزدگی دانست و خاطرنشان کرد: در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان، آثار تلویزیونی و سینمایی با اقتباس از کتاب‌های داستان و رمان ساخته شده و در پایان فیلم، تماشاگران به مطالعه منبع اصلی فیلم تشویق می‌شوند که همین امر، اشتیاق به مطالعه را در آنها افزایش می‌دهد در حالی که اغلب تولید کنندگان حوزه فیلم و سریال در کشور ما، مسئولیتی در این قبال احساس نمی‌کنند و فیلم نامه‌هایی ضعیف و سطحی را برمی گزینند.
پژوهشگر حوزه کتاب با ابراز گلایه از اینکه برخی با طرح توجیهاتی نظیر اینکه مردم ما به لحاظ فرهنگی، به دریافت اطلاعات شفاهی عادت دارند و با کتاب انس چندانی نمی‌گیرند، یادآور شد: از یک سو، فرهنگ ملی ما از دیرباز با کتاب و مطالعه، انس و قرابتی فراوان داشته که تألیف ده‌ها کتاب ارزشمند همچون دیوان حافظ و گلستان و بوستان سعدی، گویای این حقیقت است و از سوی دیگر فرهنگ دینی ما و معصومینی همچون امام علی (ع) بر مطالعه کتاب اصرار و تاکید داشته اند بنابراین عادت به نخواندن را باید در برنامه‌ریزی های نادرست و سبک‌های تربیتی نامناسب خود جستجو کرده و به اصلاح و تغییر آنها بپردازیم.