خطر انقراض در کمین سنگین وزن ترین پرنده قادر به پرواز دنیا

ایسنا/آذربایجان غربی رییس اداره حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی از کاهش جمعیت میش مرغ در زیستگاههای استان خبرداد.

امید یوسفی درگفت و گو با ایسنا با بیان اینکه بنا به اطلاعات باقی مانده از سالهای گذشته جمعیت میش مرغ در زیستگاههای استان بسیار زیاد بوده است که حکایت از وجود گله های ۲۰۰ تا ۳۰۰ قطعه ای است، گفت: با افزایش جمعیت منطقه، شکارهای وحشیانه و تجاوز به زیستگاه این پرنده در دشت های مختلف باعث کاهش جمعیت این پرنده شده است. 

وی با بیان اینکه این پرنده از جمله پرندگان خشکی زی بوده که زیستگاه اصلی آن دشتهای باز ( غالباً بدون درخت  ) و استپ های  مرتعی است،گفت: اما از گذشته های دور به دلیل تجاوز انسان به زیستگاه اصلی و طبیعی میش مرغ ( تبدیل اراضی مرتعی به اراضی کشاورزی ) و نوع رژیم غذایی این پرنده که بیشتر دانه های گیاهی و گیاهان سبز است، در مزارع و کشتزارها بخصوص اراضی کشاورزی گندم، جو، نخود و یونجه زار ها تخم گذاری , جوجه آوری، تغذیه، استراحت و زمستان گذرانی می کند. 

وی بابیان اینکه این پرنده در فصل بهار تخمگذاری می کند و در هر دوره ۲ تا ۳ تخم می گذارد، ادامه داد: آنچه به فراوانی در زیستگاههای استان مشاهده شده است انتخاب مکان لانه توسط میش مرغ مادر است . میش مرغ معمولاً لانه خود را در داخل مزارع گندم و نزدیک مزارع نخود انتخاب می کند تا جوجه ها به راحتی بتوانند جهت تغذیه به مزارع نخود دسترسی داشته و در مواقع احساس خطر خود را به داخل مزارع گندم جهت استتار برسانند . این پرنده عمدتا ساکت بوده و صدای عمق دار و خفه ای دارد . در ایران بصورت بومی دیده می شود. 

وی در خصوص مشخصات این گونه گفت: این پرنده دارای گردن و پاهای کشیده بالها و منقار پهن و پرهای رنگارنگ است طول بدن آن  در نرها به یک متر و وزنش به ۱۵ کیلوگرم می رسد میش‌مرغ پاهای قوی و بلندی دارد که به سه انگشت ختم می شود که به سنگین وزن ترین پرنده قادر به پرواز در دنیا معروف است. 

یوسفی بااشاره به مناطقی از استان که در آن میش مرغ زیست داشته و یا در حال حاضر در آن زیست می کند، اظهار کرد: دشت سوتاو و حمامیان، دشت ینگجه _آلبلاغ، دشت سه کانیان، دشت باجوند _ آزاد، دشت فسندوز، جلگه دریاچه ارومیه در دشت های خانشان , انگنه , مرگنلر در شمال غرب کوه زنبیل و بخش خلیفان در جنوب مهاباد میتوان اشاره کرد. 

وی خاطر نشان کرد: در حال حاضر حوزه شهرستان بوکان به گواهی آمار یکی از زیستگاههای اصلی و شاید تنها زیستگاه زاد آور باقی مانده پرنده نادر میش مرغ در غرب کشور است ، بطوریکه تخم گذاری و جوجه آوری این پرندگان در زیستگاههای حومه شهر بوکان صورت گرفته و در کلیه ایام سال در زیستگاههای شهرستان بوکان مشاهده می شوند.

رییس اداره حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست استان ادامه داد: حوزه شهرستان بوکان بواسطه شرایط مساعد اقلیمی ، زراعی ، اکولوژیکی  و حتی وجود امنیت کافی از حیث تهدید شکارچیان و سایر پارامترهای دارای اهمیت بوده و همواره بعنوان یکی از قطب های زیستگاهی میش مرغ مطرح بوده است.و در حال حاضر تنها زیستگاه جوجه آوری در کشور است. 

وی بااشاره به علل کاهش و تهدید جمعیت میش مرغ در زیستگاههای استان گفت: زیستگاه طبیعی میش مرغ شامل تپه های کم ارتفاع و دشت های باز مرتعی بدون درخت و یا کم درخت به مزارع کشاورزی بخصوص به اراضی دیم تبدیل شده است . این عامل پرنده را ناچار کرده بعضی از این اراضی کشاورزی را که بیشتر مزارع گندم ، نخود ، جو و محصولات مشابه می باشد به عنوان زیستگاه انتخاب نماید که به دلایل مختلف از جمله کاشت ، داشت و برداشت همیشه این پرنده در استرس و در تهدید است. همچنین چرای بی رویه دام اهلی و کاهش مطلوبیت دو عامل امنیت و غذا با کاهش شدید جمعیت میش مرغ مواجه شده است.

یوسفی در ادامه با بیان اینکه بدلیل خشکسالی ، گندم زارها و دیگر مزارع  که محل  تخم گذاری  و تغذیه این پرنده بود ، خشک شده و یا به دلیل اینکه ارتفاع رویشی این گیاهان به دلیل کم آبی کم بوده است باعث شده میش مرغ ماده قادر به انتخاب محل لانه سازی و استتار نباشد، افزود: محل جوجه آوری این پرنده در گندم زارها بوده ، لذا مالکین مزارع بسته به نیاز محصولات در داخل اراضی تردد می نمایند که این موضوع اولاً باعث رم و فرار  میش مرغها از لانه می شود و دوماً بعضی از افراد آگاهانه و یا ناآگاهانه اقدام به جمع آوری تخمها و یا جوجه ها می کنند. 

این مسئول تبدیل کشاورزی سنتی به صنعتی و تبدیل زمینهای کشت دیم به زمینهای آبی با استفاده از حفر چاههای عمیق و یا ایجاد شبکه های آبیاری در این دشتها را از عواملی که منجر به تغییرات زیستگاه شده و می شود دانست و تصریح کرد:  استفاده از سموم دفع آفات نباتی ، این موضوع اثرات مستقیم و غیر مستقیم بر میش مرغ داشته است . اثرات مستقیم آن مربوط به همزمانی سمپاشی با خارج شدن جوجه ها از تخم و طی مراحل رشد اولیه می باشد که مستقیماً به دلیل تاثیر سموم شیمیایی از بین می روند . اما اثرات غیر مستقیم مربوط به از بین رفتن حشرات مفید بوده که مورد تغذیه جوجه میش مرغ و یا والدین واقع می شود که در این صورت جوجه ها به ناچار به مناطق دیگری جهت تغذیه روی می آورند. 

وی ادامه داد: احداث پرورش ماهی گرم آبی فسندوز در ۲۰۰۰ هکتار از اراضی روستای فسندور و از بین رفتن یکی از مهمترین مناطق زمستان گذرانی،  وجود شکارچیان طبیعی از قبیل گرگ ، روباه و پرندگان شکاری،بهم زدن آرامش میش مرغ مادر بواسطه جمع آوری گیاهان وحشی خوراکی از قبیل کنگر ، شنگ توسط افراد محلی که دقیقاً متقارن با زمان انتخاب لانه ، تخم گذاری و خوابیدن بر روی تخمها و یا روزهای اول خارج شدن جوجه ها از تخم است، ازبین رفتن جوجه ها بخاطر استفاده از ماشین آلات (کمپاین )در برداشت محصول گندم برخی دیگر از علل ازبین رفتن این پرنده است.

رییس اداره حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی بااشاره به آمار این پرنده در استان طی سنوات گذشته خاطر نشان کرد:بیشترین تعداد این پرنده طی سال ۸۷، ۳۵ بال برآورد شده است ولی در طی سالهای اخیر بر آورد می شود جمعیت آن بین ۲۵ تا ۳۰ بال باشد. همچنین در دیماه ۹۸ یک گله ۱۹ تایی از آن مشاهده شده است.

وی بااشاره به اقدامات انجام شده برای حفاظت این گونه در زیستگاههای استان گفت: خرید اراضی هسته مرکزی،خرید محصول کشاورزی قبل از برداشت، تجهیز و راه اندازی مرکز تحقیقات میش مرغ، هرید تجهیزات تکثیر و پرورش میش مرغ در اسارت، احداث ۵ دکل پرنده نگری و خرید تجهیزات رادیو تله متری بخشی از اقدامات برای حفاظت میش مرغ است.