نگهداری از آثار عطار نیشابوری در مرکز نسخ خطی آستان قدس رضوی
سرزمین ایران از آغاز تاکنون همواره دانشمندان، شاعران، نویسندگان و هنرمندان مشهور و گرانقدری داشته که همانند گنجینه‌ای بسیار نفیس و با ارزش بوده که باعث اعتلای فرهنگ و دانش ایران شده‌اند.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خراسان رضوی، شیخ فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری از شاعران و عارفان مشهور زبان و
ادب فارسی در نیمه اول قرن ششم هجری در شهر نیشابور دیده به جهان گشود.
وی گنجینه‌ای از خرد و دانش و فرهنگ و ادب و حکمت و کلام و یکی از شخصیت‌های محوری و تأثیرگذار در تاریخ زبان و ادب فارسی است به نحوی که آثار او بن‌مایه بسیاری از ادیبان و سخن‌سرایان و شاعران بعد از او بوده است.
در حوزه زبان و ادب فارسی آثار ارزشمندی به نظم و نثر از عطار نیشابوری باقی مانده است از آن جمله می‌توان به الهی‌نامه، اسرارنامه، مصیبت نامه، منطق الطیر، دیوان، مختارنامه شامل مجموعه رباعیات و تذکره الاولیاء وی اشاره داشت.
قدیمی ترین نسخه خطی کلیات عطار
سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به عنوان یکی از بزرگترین کتابخانه‌های جهان اسلام دارای قرآن‌های بسیار نفیس و همچنین کتب خطی ارزشمندی در موضوعهای مختلف از جمله ادبیات فارسی است.
به گفته سیدرضا صداقت حسینی؛ کارشناس نسخ خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، در مرکز نسخ خطی این کتابخانه، ۱۴۲نسخه خطی از آثار عطار وجود دارد که یکی از نسخه‌های خطی بسیار نفیس آن نسخه کلیات عطار است که قدیمی‌ترین نسخه خطی کلیات عطار در کتابخانه آستان قدس رضوی به شمار می‌رود.
این نسخه شامل منظومه‌های اسرارنامه، غزلیات (۷۶غزل)، مصیبت‌نامه و منطق الطیر است. منظومه اسرارنامه این نسخه به خط نستعلیق در روز سه شنبه ۱۹محرم سال۸۹۷ در مهرآباد نیشابور به تحریر در آمده است.
همچنین مجموعه غزلیات این نسخه در ۲۰جمادی الاول ۹۰۲ در گازرگاه انصاریه، مصیبت نامه در یازدهم ربیع الثانی۸۹۷ در مهرآباد نیشابور و منطق الطیر آن در ۱۰رجب سال۹۱۱ در مهرآباد نیشابور توسط علی بن حیدر قاسمی در ۱۹سطر چهارستونه کتابت شده است.
این کارشناس نسخ خطی، با اشاره به برخی شاخصه‌های سبک نگارش این نسخه نفیس می‌گوید: کاتب در ضبط و نگارش واژگان نهایت دقت را به کار برده و به ندرت واژه‌ای را اشتباه کتابت کرده است.
نسخه حاضر دارای سه کتیبه مستطیلی شکل، اوراق جدول‌بندی به تحریر و زر و لاجورد، دو صفحه افتتاح بوده و حواشی آن دارای گل و بوته است.
آغاز این نسخه با بیت: «به نام آن که جان را نور دین داد/ خرد را در خدادانی یقین داد» بوده و با بیت «شوخی و بی شرمی ما در گذار / شوخی ما پیش چشم ما میار» به پایان می‌رسد.
این نسخه با ۲۲۲برگ دارای کاغذ نخودی و جلد میشن قهوهاى است که توسط رضا نایینى در مرداد ۱۳۱۱وقف این آستان مقدس شده است.
تذکره الاولیاء عطار مشتمل بر شرح حال چندین نفر از بزرگان اسلام و مشایخ صوفیه و عرفا است. الهی‌نامه وی مثنوی‌ای در بحر هزج مسدّس محذوف و مشتمل بر ۶۵۱۱ بیت است که با حمد خداوند و نعت حضرت رسول(ص) شروع می‌شود.
منطق الطیر یا مقامات طیور از برجسته‌ترین آثار عرفانی و مثنوی‌ای است که در بحر رمل مسدّس مقصور مشتمل بر چهارهزار و چهارصد و پنجاه و هشت بیت بوده و با حمد خدا و نعت رسول(ص) شروع می‌شود و در آن از سلوک و سیر الی الله بحث می‌شود.
اسرارنامه نیز منظومه مثنوی است مشتمل بر حکایات کوتاه عرفانی که در چند باب تدوین شده است. مصیبت‌نامه منظومه و مثنوی عرفانی است مشتمل بر ۷۵۳۹ بیت به وزن رمل مسدّس مقصور که شیخ آن را در بیان سیر آفاق و سفر فی الخلق سروده است.
مصیبت‌نامه نیز از برجسته‌ترین آثار عطار است که به لحاظ پختگی فکر و تنوع اندیشه‌ها در کمال اهمیت بوده و شرح سیر روح در خلوت تفکر روحانی است.
عطار سرانجام در سال ۶۱۸هجری قمری در نیشابور دیده از این جهان فانی فرو پوشید و آرامگاه این شاعر بزرگ و عارف نامی در شهر نیشابور زیارتگاه عاشقان و سالکان اهل دل است.