پسری که با الگو قرار دادن پدر ممتاز شد
پژوهشگر فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: اغلب فرزندان در سایه عظمت پدر گم می‌شوند، اما ملا احمد نراقی، پدرش را الگو قرار داد و در آثار فقهی، اصول و اخلاق نه تنها همان مسیر پدر را ادامه داد بلکه نوآوری‌های بسیار زیادش، وی را مانند پدر ممتاز کرد.
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، نخستین قسمت از ویژه برنامه افطار شبکه قرآن و معارف سیما با عنوان «ضیافت» به سیره اخلاقی و مبارزاتی آیت‌الله «ملااحمدنراقی» مشهور به فاضل نراقی عالم و مجاهد شیعه قرن سیزدهم هجری قمری پرداخت.
در این برنامه حجت‌الاسلام سیدسجاد ایزدهی، رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به سیره عملی این عارف مبارز اظهار داشت: هدف از بررسی و معرفی سیره بزرگان این است که بدانیم این افراد در موقعیت‌های خاص و در ظرف زمان خودشان چگونه توانستند به جامعه اسلامی خدمات ارائه کنند تا ما امروز از آن‌ها به عنوان یک انسان برجسته یاد کنیم و به آن‌ها افتخار بورزیم.
وی افزود: آینه آینده در دست ماست. ما با مرور زندگی بزرگان گذشته، به تعبیری آینده‌نگاری می‌کنیم تا با امتداد همان مسیر در زمان حال، فردای خود را ترسیم کنیم.
* پسری که با الگو قرار دادن پدر ممتاز شد
حجت‌الاسلام ایزدهی بیان داشت: یکی از افرادی که نسبت به عصر و جامعه خود سرآمد است، آیت الله ملااحمد نراقی است. اغلب اوقات، فرزندان در سایه عظمت پدر گم می‌شوند، اما ملااحمد، پدرش را الگو قرار داد و در آثار فقهی، اصول و اخلاق نه تنها همان مسیر پدر را ادامه داد بلکه نوآوری‌های بسیار زیادش، وی را مانند پدر ممتاز کرد.
وی ملااحمد نراقی را انسانی جامع الاطراف دانست و گفت: این عالم وارسته در حوزه علم از حیث فقه سرآمد است. کتاب مستند الشیعه فی احکام الشریعه ایشان یکی از کتاب‌های شاخص فقهی است. در اصول هم همین‌طور است. در زمینه اخلاق نیز کتاب معراج السعاده ملا احمد با گذشت بیش از ۲۰۰ سال همچنان برجسته و مورد بحث محافل علمی است.
* ملااحمد، عالم عامل
رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان داشت: آیت‌الله نراقی مدتی بعد از نوشتن معراج‌السعاده به حوزه نجف رفت. با اینکه انتظار داشت مرحوم بحرالعلوم به حکم تکریم مهمان، به استقبالش برود، اما روی خوشی از ایشان ندید. با این حال خودش به دیدار مرحوم بحرالعلوم رفت. این مسئله دو سه بار دیگر نیز پیش آمد تا اینکه در هنگامه بازشت به ایران وقتی امتناع جناب بحرالعلوم را از ملاقات با خود دید، تصمیم گرفت تا بار دیگر به دیدار وی برود که این بار با استقبال گرم و تفقد علامه بحرالعلوم روبرو می‌شود. وقتی دلیل این رفتار را از جناب بحرالعلوم می‌پرسند می‌گوید می‌خواستم ببینم کسی که معراج السعاده را نوشته است، خودش نیز عامل به آن هست یا خیر! این نشان می‌دهد که خود این بزرگان، عالم عامل بودند که موجب ماندگاری و اثرگذاری آثارشان شده است.
حجت‌الاسلام ایزدهی با بیان اینکه ملاحمد نراقی طبع شعری خوبی نیز داشت و بیش یازده هزار بیت شعر در «دیوان طاقدیس» سروده است، اظهار داشت: ایشان در عین جامعیت علمی، در میان معرکه فعالیت‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نیز حضور داشت و نسبت به کوچک‌ترین اتفاقات جامعه در حوزه‌های مختلف واکنش نشان می‌داد.
* برای پاسخ به شبهات یهودیت، عبری آموخت
وی ادامه داد: در قرن سیزدهم هجری بسیاری از فرقه‌های انحرافی مثل شیخیه، صوفی گری، اخباری گری و حتی تبشیری‌های مسیحی فعالیت می‌کردند و ملااحمد این‌ها را به خوبی و از نزدیک می‌شاخت و در کتاب‌هایش به شبهاتی که این جریانات ایجاد می‌کردند، پاسخ می‌داد. نقل است که برای پاسخ به شبهات یهودیت، زبان عبری آموخت و به زبان خودشان، بهترین پاسخ‌ها را به شبهات می‌داد.
* ملااحمد از حضور در معرکه مبارزه تا صدور فتوای جهاد
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به سیره مبارزاتی آیت الله ملااحمد نراقی نیز اظهار داشت: در دورانی که روسیه تزاری با حمله به ایران قصد اشغال بخش‌هایی از خاک کشورمان را داشت، ایشان فتوای جهاد می‌دهد و در سلطانیه و آذربایجان در وسط میدان جهاد حضور می‌یابد و با هدایت مردم منجر به پیروزی و بیرون راندن لشکر روس می‌شود. هر چند به دلیل خیانت‌هایی که بعداً اتفاق افتاد نتایج آن مجاهدت‌ها مخدوش شد.
وی افزود: در کتاب‌های تاریخی آمده است که حاکمانی که از سوی فتحعلی شاه برای منطقه کاشان گماشته می‌شدند، چند بار به خاطر رفتار و کردار ستمکارانه شاه نسبت به مردم، توسط ملا احمد نراقی از این سمت دولتی عزل شدند که این سبب ناخشنودی شاه شد.
* طرح منسجم و مستدل نظریه ولایت فقیه برای نخستین‌بار
حجت‌الاسلام ایزدهی، نظریه «ولایت فقیه» را یکی از ویژگی‌های اختصاصی ملااحمد نراقی خواند و تصریح کرد: ملااحمد برای نخستین‌بار به طور منسجم، مستدل و جامع در عائده ۵۴ از کتاب عوائد الایام قاعده ولایت همه جانبه فقیه جامع الشرایط را مطرح کرده است که سبب و زمینه فراگیری بحث مهم ولایت فقیه شد که تبلور آن را در انقلاب پنجاه و هفت حضرت امام خمینی (ره) شاهد بودیم.
بنابر این گزارش، پس از سخنان حجت‌الاسلام ایزدهی، مهدی عادلی، قاری برجسته کشورمان آیاتی از قرآن کریم را قرائت کرد.
* ملااحمد نراقی در یک نگاه
به گزارش فارس، ملااحمد نراقی در سال ۱۱۸۵ هجری قمری در نراق دیده به جهان گشود. وی مقدمات و بیشتر دروس متوسطه و عالی را در محضر پدر دانشمندش ملامهدی نراقی که از اکابر علمای دین بود، آموخت. وی در سال ۱۲۰۵ قمری و در بیست سالگی به شهر نجف اشرف هجرت کرد و مدت کوتاهی از محضر ملاوحید بهبهانی استفاده برد. اما پس از اندکی در همین سال، استاد بهبهانی به رحمت ایزدی پیوست و او به زادگاهش نراق بازگشت. تنها چهار سال از رحلت استادش گذشته بود که پدرش ملا مهدی را نیز از دست داد.
ملا احمد نراقی سه سال پس از رحلت پدر، به قصد زیارت عتبات عالیات بار دیگر عزم سفر نمود و این بار به تنهایی به نجف اشرف هجرت کرد. در این شهر علم و حکمت، از حوزه درسی فقیهان بزرگی مانند سیدمهدی بحرالعلوم و شیخ جعفر کاشف الغطا استفاده‌های شایانی برد. این فقیه فرزانه مدتی هم در کربلا در جوار حرم حسینی ساکن شد و از محضر میرزا مهدی شهرستانی و آقا سید علی کربلایی بهره علمی برد و در علوم و فنون مختلف از جمله فقه، اصول عقاید، اخلاق، شعر، عرفان، فلسفه، منطق، حساب و هندسه و ... به مراتب عالی رسید و صاحب نظر شد.
ملا احمد نراقی پس از تکمیل تحصیل به زادگاه خود بازگشت. وی در شهر کاشان سکونت اختیار کرد و، چون از جایگاه مناسب علمی و موقعیت خوب مردمی برخوردار بود، به مقام مرجعیت دینی رسید و همانند پدرش زعامت مذهبی و سیاسی مردم آن سامان و نواحی را به عهده گرفت.
سفر ایشان به عتبات عالیات جهت ادامه و تکمیل تحصیل بود. چند سال بعد، هنگامی که ملا احمد نراقی از نجف به وطن خود کاشان بازگشت و مرجعیت، رهبری و هدایت مردم را بر دوش گرفت، حوادث سرنوشت سازی به وقوع پیوست که یکی از مهم‌ترین آن‌ها جنگ‌های ایران و روس بود. فقیه مجاهد ملا احمد نراقی در این جنگ نابرابر به همراه سایر فقیهان و عالمان شیعه به صدور حکم جهاد بر ضد تجاوزات دولت روسیه اقدام کرد و مردم را به مبارزه و پیکار با دشمن غاصب فراخواند.
او در ۲۳ ربیع‌الثانی سال ۱۲۴۵ق در اثر وبایی که نراق، کاشان و اطراف آن را فرا گرفته بود، از دنیا رحلت کرد. پیکرش را در نجف، در کنار مزار پدرش در حرم امام علی (ع) به خاک سپردند.
شیخ مرتضی انصاری عالم بزرگ تشیع از شاگردان برجسته ملااحمد نراقی است.