فشار آمریکا به ایران هیچ دستاوردی نداشته است

«پل پیلار» تحلیلگر ارشد سابق سازمان سیا معتقد است که ترامپ تمام سیاست خارجی خود را به موضوع ایران خلاصه کرده که جای تعجب دارد.

«پل پیلار» تحلیلگر ارشد سابق سازمان سیا در تحلیلی که در سایت «نشنال اینترست» نوشته به بررسی سخنرانی «مایک پمپئو» وزیر خارجه امریکا و تمرکز غیرعادی و غیر موجه سیاست خارجی ترامپ بر موضوع ایران پرداخته است.

سخنرانی وزیر امور خارجه آمریکا مایک پمپئو در قاهره به نظر می رسد در راستای سیاست  داخلی که ظاهراً تعیین کننده ادبیات ترامپ است بود و ظاهراً این سخنرانی تنها برای خوشحال کردن یک نفر ایراد شد، برای خوشحالی دونالد ترامپ.

موضوع اصلی، یک موضوع آشنا یعنی سیاست آمریکا پیش از رییس جمهوری ترامپ بود که فرض بر این است که به کلی وحشتناک بوده و بعد از آن دولت جدید آن را درست کرده است.

دیگر موضوع آشنا این بود که همه چیز در سیاست خارجی آمریکا باید پیرو مساله مقابله با ایران باشد. هر هدف یا اهدافی که این سخنرانی ممکن است دنبال کرده باشد برای مخاطب های آن در خاورمیانه مطلب تازه ای نداشت.

این سخنرانی در مقایسه با سخنرانی که باراک اوباما در همین شهر در اولین سال ریاست جمهوری خود ایراد کرد این تفاوت را داشت که آن سخنرانی به دقت مخاطب خود از خاورمیانه را مورد توجه قرار داد.

پیام اوباما این بود که جهان اسلام و غرب می توانند رابطه ای بهتر از آنچه تاریخ پیشنهاد داده است تجربه کنند ولی لازمه بهبود آن این است که هر دو طرف به طور شفاف رویکردهای مثبت و کمبودهایی که هر کدام از دو طرف وارد این رابطه خواهند کرد را بشناسند.

اوباما درباره ارزش های مثبتی که آمریکا به خاورمیانه آورده است صحبت کرد ضمن اینکه صادقانه به اشتباهاتی که غرب در مواجهه با جهان اسلام مرتکب شده اعتراف کرد؛ اشتباهاتی از زمان جنگ های صلیبی تا اشتباهات کنونی که به اسلام هراسی منجر شده اند . او همچنین دستورالعمل جامع مثبتی را برای برقراری ارتباط عنوان کرد که موضوعاتی از کنترل سلاح های هسته ای تا گستراندن دموکراسی، آزادی دینی، حقوق زنان و توسعه اقتصادی را پوشش می داد. سخنرانی اوباما به خوبی پذیرفته شد و به عنوان یک بیانیه مهم تلقی گردید.

پمپئو سخنرانی خود را با سخنرانی اوباما مقایسه کرد و گفت ده سال برای مردم کافی است تا آنچه را اوباما گفته بود فراموش کنند و آن را به عنوان یک سخنرانی «پر از سوءتفاهم های بنیادی» که نتایج هولناکی داشته است مورد انتقاد قرار داد.

پمپئو گفت که اوباما  به شما گفت که تروریسم برخاسته از ایدئولوژی نیست. نه، اوباما این را نگفت او فاکتورهای اصلی را مورد بحث قرار داد مانند سرکوب سیاسی و برخی پیامدهای اقتصادی جهانی شدن که در اینکه چنین ایدئولوژی به وجود آید موثر است.

نظر «بروس ریدل» از موسسه بروکینگز درباره سخنرانی اوباما این بود که از مهمترین وجوه آن سخنرانی حمله مستقیم به ایدئولوژی القاعده بود. مدتها بود که القاعده به عنوان یک جنگ ایدئولوژیکی مطرح بود. با توضیح دیدگاه خود از اسلام و صلح اعراب و اسراییل و دیگر مسائل کلیدی، رئیس جمهور دلایل خود درباره علت تروریست بودن القاعده را ارائه داد.

همچنین طبق گفته پمپئو پیش از روی کار آمدن دولت کنونی «سرسختی و خشونت  اسلام گراهای افراطی دست کم گرفته می شد». این بیانیه مطمئنا سخنرانی اوباما در قاهره را که در آن اوباما با جدیت «نامربوط بودن خشونت اسلام گراهای افراطی را که تهدیدی خطرناک برای امنیت ما هستند» را منعکس نمی کرد.

ادعاهای غیرواقعی

مانند سخنرانی های معمول، سخنان پمپئو بدون داشتن پایه و اساسی حتی پیش از آنکه به طور رسمی شروع به کار کند می خواست نتیجه هر اقدام مثبت انجام شده ای توسط هر شخصی را متعلق به دستگاه مدیریتی خود بداند. ضمن صحبت درباره مبارزه علیه داعش، همزمان پمپئو درباره چیزی که «همین سال پیش» انجام گرفته به عنوان منبعی برای آنکه ۹۹ درصد اراضی در دستِ داعش آزاد شده اند به کار برد، بدون اینکه اشاره کند که بیشتر این آزادسازی مربوط به زمان وزارت وزیر خارجه پیشین است.

پمپئو منابع زیادی را عنوان کرد که نشان دهنده استفاده رژیم سوریه از سلاح شیمیایی است. ترامپ یک بار به این بهانه به سوریه حمله کرد. او همچنین اضافه کرد که «ترامپ تمایل دارد دوباره این کار را انجام دهد هرچند امیدوار است که مجبور به انجام دوباره آن نشود». وزیر امور خارجه همچنان باید امیدوار باشد، چرا که این حقیقت که بشار اسد علیرغم حملات نظامی آمریکا به آنچه انجام می داد ادامه می دهد گویای آن است که حملات نظامی آمریکا موثر نیستند. با در نظر گرفتن فاصله زمانی بین حوادث ناشی از استفاده از سلاح شیمیایی متوجه می شویم که رویکرد دیپلماسی محورِ پیش از حملات موثرتر بوده اند. 

لحن انتقاد شدید و طولانی از ایران نیز طوری نوشته شده بود که گویی دستاوردهای بزرگی در این زمینه حاصل شده است در حالی که ظرف دو سال گذشته هیچ کدام از اقدامات صورت گرفته به نتیجه نرسیده است. علی رغم همه فشاری که دولت آمریکا بر ایران اعمال کرده است هنوز «قراردادی بهتر» در زمینه سلاح های هسته ای یا در هر زمینه دیگری که بتواند جایگزین برجام یا قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت شود (که به علت عدم عمل به آن توسط ترامپ آمریکا نقض کننده آن شناخته شد) وجود ندارد.

پمپئو تلاش کرد ادعا کند فشارها باعث شد دستاورد ایران برای گسترش ترور و تخریب در جهان کاهش یابد ولی این بیانات نتیجه ای ندارد. در یک تحلیل جدید از گروه بین المللی بحران و مرکز پژوهشی کنگره هیچ ارتباط متقابلی بین تحریم های بیشتر اعمال شده علیه ایران و کاهش فعالیت های ایران در منطقه وجود ندارد.

فرض بر آن بود که بعضی قسمت های سخنرانی پمپئو درباره سیاست های گذشته مورد تایید قرار بگیرد ولی سوال این است که «چرا چنین انتظاری داشته است؟» . یکی از این بخش ها این بود که «تمایل شدید ما به مسلمانان و نه دیگر ملت ها، باعث نادیده گرفته شدن گوناگونی گسترده در خاورمیانه شد و ارتباطات قدیمی را از هم گسیخت». این جمله مفهوم دولت های مردمی و عناصر بنیادی ثبات بین المللی را تخریب کرد. دولت های قبلی «ملت ها را مورد خطاب قرار ندادند»؟

به این گونه تاییدها در جهان عرب  و از جانب بیشتر مسلمانانی که این سخنان را شنیده اند یا خوانده اند همچنان بر خواهیم خورد. آنها تقریبا هیچ نکته مثبتی در این سخنرانی نمی یابند از دیدگاه آن گرفته تا دست کم گرفتن برنامه های بنیادی.

از قلم افتادگی های قابل توجه

بیشتر شنوندگان از خاورمیانه نکات مورد توجه منطقه ای حذف شده را بسیار جالب خواهند یافت. یمن برای مثال که اساسا به عنوان جبهه فرضی مقابله با ایران است. هیچ نکته ای در مورد اینکه چگونه جنگی که آنجا به رهبری عربستان سعودی برپا شده در آنجا فجایع انسانی آفریده است گفته نشد.

یا درگیری اسراییل و فلسطین را در نظر بگیرید. در سخنرانی اوباما یک بخش مهم و به دقت تنظیم شده به موضوع دفاع قاطعانه آمریکا از اسراییل اختصاص یافته بود و آن بخش همزمان در برگیرنده این مسأله نیز بود که فلسطینیان در «راه به دست آوردن  سرزمین خود متحمل رنج و سختی شده اند».

پمپئو تنها یک خط به این مسأله اختصاص داد که در آن قول داده شده بود که «راه برای یک صلح پایدار و واقعی میان اسراییل و فلسطین هموار خواهد شد» و هیچ اشاره ای به هیچ کدام از حقوق فلسطینیان نشده بود؛ در عوض چندین خط به انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس اختصاص یافته بود.

حتی در بخش طولانی تری پمپئو درباره این صحبت کرد که چگونه برنده مسابقات قهرمانی امارات متحده عربی تاج را بر سر قهرمان جودوی اسراییل گذاشت و چگونه وزیر فرهنگ و ورزش این رژیم از خوشحالی حضور در این دیدار اشک ریخت. انتظار نداشته باشید که یک فرد معمولی خاورمیانه در خیابان به اندازه ای که وزیر هیجان زده شد هیجان زده شود.