صحن حضرت زهرا (س) جلوه‌گاه هنر و معماري اسلامي- ايراني
رئيس سازمان حج و زيارت در بازديد از صحن حضرت زهراي حرم امير مومنان (ع) در نجف اشرف گفت: صحن حضرت زهرا(س) جلوه گاه معماري ايراني ـ اسلامي خواهد شد
علي رضا رشيديان رئيس سازمان حج و زيارت در بازديد از صحن حضرت زهرا حرم امير مومنان، ضمن تقدير و تشکر از خيرين و ستاد بازسازي عتبات، از هنرهاي ايراني و اسلامي به‌کار رفته در ساخت صحن و شبستان حضرت زهرا (س) تجليل کرد و آن را جلوه گاه هنر و معماري اسلامي- ايراني ناميد.
در جريان اين بازديد، ماشاء الله بختياري رئيس ستاد بازسازي عتبات نجف اشرف گزارشي از روند پيشرفت طرح توسعه حرم مطهر علوي ارائه کرد.
گفتني است صحن حضرت زهرا (س) با220 هزار متر مربع زيربنا به‌عنوان بزرگ‌ترين پروژه مسقف مذهبي جهان و بزرگ‌ترين پروژه جهان اسلام به دست متخصصان توانمند کشورمان در ستاد بازسازي عتبات عاليات در حال ساخت است.
مشخصات فني طرح
صحن حضرت زهرا(س) در نجف اشرف، محيطي دلنشين در جوار حرم علوي و بخشي از طرح توسعه جامع اين حرم است که چند سالي است چشم‌ها را نوازش داده و در ماه‌هاي آينده رخ نقاب برداشته و ميزباني از زائران اميرالمومنين (ع) را تسهيل مي‌کند.
محوطه اين صحن، از محل مقام حضرت زين‌العابدين (ع) شروع شده تا محل فعلي حرم مطهر اميرالمومنين(ع) ادامه مي‌يابد و طراحي آن به نحوي است که 60درصد زائرين ورودي به حرم مطهر از همين ورودي وارد شوند.
از مقام حضرت زين‌العابدين (ع) تا گنبد طلايي امام اول شيعيان 450متر فاصله است. اين همان محلي است که امام سجاد(ع) براي زيارت مخفيانه قبر مطهر جد پدري خود مي‌ايستادند و سلام و عرض ارادت کرده و به سمت ضريح مطهر گام برمي‌داشتند. مقام صافي صفايماني هم جنب همين مقام است.
ساخت و ساز صحن حضرت زهرا (س) بر اساس معماري ناب اسلامي ايراني صورت گرفته است. چرايي اين کار هم به سابقه ساخت و سازهاي مربوط به حرم مطهر حضرت علي(ع) بازمي‌گردد. معماري حرم اميرالمومنين را مي‌توان به 9دوره از زمان آل‌بويه تا کنون تقسيم کرد که آخرين معماري هم مربوط به 300سال پيش و متعلق به نادرشاه افشار بوده است.
در بخش غيرزيارتي، موزه و کتابخانه هرکدام به مساحت 16500مترمربع، بخش اداري به مساحت 10 هزار مترمربع و هتل به مساحت 11هزار مترمربع ساخته شده است. کتابخانه‌اي هم در 5طبقه با گنجايش يک ميليون کتاب در حال ساخت است. 500زائر مي‌توانند خودروي خود را در اين بخش پارک کنند. 3آمفي‌تئاتر هم براي اين بخش تعبيه شده است که گنجايش هر کدام 100نفر است.
به گفته حسن پلارک رئيس ستاد بازسازي عتبات عاليات، عظمت صحن حضرت زهرا(س) به‌حدي است که بزرگ‌ترين پروژه عمراني جمهوري اسلامي ايران در خارج از کشور محسوب مي‌شود. بخش زيارتي صحن حضرت زهرا(س) در 4طبقه به مساحت 100هزار مترمربع و بخش غيرزيارتي هم در 5طبقه و به مساحت 12هزار مترمربع ساخته شده است. طراحي صحن به‌گونه‌اي انجام گرفته که ارتفاع نهايي پروژه از 15متر تجاوز نکند چرا که موجب اخلال در ديد گنبد خواهد شد.
سيد حسن خوشرو معاون فني و مهندسي ستاد بازسازي عتبات عاليات هم از کيفيت بالاي ساخت و ساز در اين صحن و مقاومت مصالح به کار رفته در آن مي‌گويد: «ستون‌ها و سازه اصلي صحن حضرت زهرا(س) با مقاومت بتني 500کيلوگرم سيمان در واحد مترمکعب ساخته شده که بيشترين مقداري است که مي‌توان در يک پروژه بتني به کار گرفت.»
به گفته خوشرو، بيش از 70درصد محصولات و مصالح استفاده شده در صحن حضرت زهرا(س) ايراني است. عمده سنگ‌هاي به کار رفته در اين صحن، از معادن سنگ استان‌هاي خراسان جنوبي، مرکزي، لرستان، و شهرهاي آذرشهر، مراغه و سيرجان تامين مي‌شود که برخلاف سنگ‌هاي نماي مسجد النبي (ص) و مسجد الحرام که مخلوطي از سنگ و پليمر است، طبيعي بوده و به‌لحاظ کيفيت نيز بسيار بهتر از آنهاست.
هرچند تمام هزينه‌هاي ساخت صحن حضرت زهرا(س) از کمک‌هاي مردمي تامين مي‌شود اما طراحان اين پروژه تمام تلاش خود را کرده‌اند که هزينه‌هاي صورت گرفته در عمليات عمراني اين صحن به حداقل برسد. لذا با وجود آنکه روزانه به طور متوسط 25کاميون و تريلي مصالح وارد صحن مي‌شود اما با حذف واسطه‌هاي خريد و انتقال کالا به عراق، هدايا و نذورات مردمي در اقتصادي‌ترين حالت هزينه مي‌شود.
يوسف افضلي معاون هماهنگي و مشارکت‌هاي مردمي ستاد بازسازي عتبات حتي از متبرعين بزرگي مي‌گويد که بخش عمده‌اي از اجناس مورد نياز ساخت اين صحن را تامين مي‌کنند: «براي مثال فردي در محلات استان مرکزي بيش از 10ميليارد تومان سنگ از معدن خود براي اين صحن اختصاص داده است.»
با اتمام هر رواق از بخش‌هاي زيارتي، آن بخش بلافاصله و بدون هيچ تشريفات خاصي در اختيار توليت حرم قرار مي‌گيرد تا آنها هم بتوانند از آن بهره‌برداري کرده و در اختيار زائران قرار مي‌دهند. اين کار در 40ماه اخير به صورت مستمر انجام شده است. زائراني که در ايام اربعين سال‌هاي گذشته علاوه بر کربلا به نجف هم سفر کرده‌اند عموما تجربه استفاده از اين فضاهاي جديدالاحداث را داشته‌اند و شاهد افزايش مستمر فضاي رواق‌ها بوده‌اند.