سرزمین یادها و نشانه ها
تأسیس کعبه و تجدید بنای آن
(وَإذْا بَوَّأْنَا لِإبْرَاهِیمَ مَکَانَ الْبَیْتِ.....)
(وَإِذْ یَرْفَعُ أِبْرَهِیمُ الْقَوَاعِدَ مِنْ الْبَیْتِ وَ إِسْمَاعِلُ.....)
گرچه از آیات قرآن چنین بر می آید که خداوند مکان کعبه را به ابراهیم نشان داد و ابراهیم با فرزندش اسماعیل دیوارهای کعبه را بالا بردند. لیکن بر اساس برخی نقل های روایی و تاریخی؛ اولین نفر حضرت آدم بود که کعبه را بنا نهاد.
امام صادق(ع) فرمودند:«جایگاه کعبه قطعهٔ سفیدی از زمین بود که مانند خورشید و ماه می درخشید؛تا این که یکی از پسران آدم برادرش را کشت و[به جهت فسق و فجور]آن قطعه تیره و تار شد.»
پیامبر(ص):«خداوند جبرئیل را به سوی آدم وحوّا فرستاد و به آنها فرمود:برای من بنایی بسازید؛جبرئیل مکان آن را تعیین کرد وحضرت آدم و حوا کعبه را ساختند.سپس خداوند به حضرت آدم خطاب کرد؛ بر گِرد آن طواف کند.... پس از قرن ها کعبه از بین رفت تا اینکه حضرت نوح آن را طواف کرد.باز بر اثر گذشت زمان؛کعبه از بین رفت تا اینکه حضرت ابراهیم پایه های آن را بالا برد.»
پس از اینکه حضرت آدم بنای کعبه را نهاد؛حضرت ابراهیم با فرزندش اسماعیل آن را تجدید بنا کرد.عمر بنای حضرت ابراهیم حدود چهار هزار سال است.
کعبه در طول تاریخ با حوادث طبیعی و غیر طبیعی بسیاری رو به رو بوده و بارها تعمیر و تجدید بنا شده است.
یکی از حوادث طبیعی؛خراب شدن کعبه به وسیلهٔ سیل است که در دوران جوانی پیامبر(ص) به وقوع پیوست و کعبه ویران شد. پس از تجدید بنای آن؛حجرالأسود به دست مبارک پیامبر(ص)که در آن زمان سی و پنج سال از عمر شریفشان می گذشت؛در محل خود نصب شد.
و یکی از حوادث غیر طبیعی حمله ای بود که لشکر یزید برای سرکوب کردن عبدالله بن زبیر ترتیب داد. وی پس از شورش بر علیه یزید به کعبه پناهنده شده بود. دراین حمله کعبه را به آتش کشیدند و آن را تخریب کردند. عبدالله بن زُبَیر پس از تسلّط بر مکه آن را تجدید بنا کرد.
طولی نکشید که حَجاج بن یوسف ثقفی برای سرکوبی او به مکه و این بار نیز کعبه ویران شد و عبدالله بن زُبَیر به دست حَجّاج کشته شدند.سپس کعبه به وسیلهٔ عبدالملک مروان باز سازی و تعمیر شو وحجرالأسود به دست مبارک امام سجاد(ع) در جای خود نصب گردید.
سپس در قرن چهارم هجری؛پس از یورش ملاحده و قرامطه؛توسط سلاطین روم تجدید بنا شد.
آخرین تجدید بنا توسط سلطان عثمانی بود و آن پس از سیل عظیمی بود که در قرن یازدهم هجری کعبه را ویران ساخت.
ارتفاع دیوار کعبه در دوران حضرت ابراهیم نه ذراع بود و کعبه سقف نداشت. در بازسازی دوران جوانی پیامبر(ص) نه ذراع دیگر بر ارتفاع آن افزوده شدو آن را مسقّف کردند وشش ستون برای نگهداری سقف داخل آن نصب کردند که در باز سازی بعدی توسط عبدالله بن زبیر تعداد سه ستون داخل کعبه نصب شده است و در زمان عبدالملک مروان نه ذراع دیگر بر ارتفاع آن افزوده شد.
ارتفاع دیوار کعبه در حال حاضر بیست و هفت ذراع یعنی حدود ۱۳/۵ متر است.
(سایت اختصاصی فیش حج محمد/برگرفته از کتاب سرزمین یادها و نشانه ها محمد فرقانی)