گزيده اي از فضائل حضرت ابوالفضل العباس عليه السلام

حضرت ابوالفضل (ع) در روز چهارم شعبان سال 26 هجري قمري چشم به جهان گشود. حضرت عباس (ع) در خانه اي زاده شد که جايگاه دانش و حکمت بود. آن جناب از محضر اميرمومنان(ع) و امام حسن (ع) و امام حسين(ع) کسب فيض کرد و از مقام والاي علمي برخوردار شد.

حضرت ابوالفضل (ع) در روز چهارم شعبان سال 26 هجري قمري چشم به جهان گشود.
حضرت عباس (ع) در خانه اي زاده شد که جايگاه دانش و حکمت بود. آن جناب از محضر اميرمومنان(ع) و امام حسن (ع) و امام حسين(ع) کسب فيض کرد و از مقام والاي علمي برخوردار شد.
ولادت حضرت ابوالفضل العباس عليه السلام
حضرت باب الحوائج ابوالفضل العبّاس (عليه السلام) فرزند برومند اول پيشواي شيعيان حضرت امام علي (ع) و امّ‌البنين (س)، در روز چهارم شعبان سال 26 هجري قمري در مدينه منوره چشم به جهان گشود. مادرش فاطمه دختر حزام بن خالد از قبيله کلاب بود که نياکانش همه از دليرمردان عرب، و در شجاعت و دليري مشهور بودند.
امام علي (ع)، 10 سال پس از وفات حضرت فاطمه زهرا (س) با امّ البنين ازدواج کرد. اين بانوي مکرمه، سرپرستى فرزندان حضرت زهرا (س) را بر عهده گرفت و آنان را حتي بيشتر از فرزندان خود دوست مى‎داشت. امّ البنين اجازه نمي‌داد که او را فاطمه صدا کنند و مي‌گفت: مرا فاطمه صدا نکنيد زيرا فرزندان حضرت فاطمه زهرا (س) با شنيدن اين نام، به ياد غم‎هاى مادرشان مى افتند و ناراحت مى‌شوند.
بنابراين، فاطمه بنت حزام را «امُّ البنين» به معناي «مادر پسران» ناميدند و به اين نام شهرت يافت چرا که ثمره ازدواج امام علي (ع) با وي، چهار پسر به نام‌هاي عباس، عون، جعفر و عثمان بود. هر چهار فرزند ام البنين (س) در روز عاشوراي سال 61 هجري در رکاب برادر و سرور خود حضرت سيدالشهداء (ع) در کربلا، شربت شهادت نوشيدند.
القاب حضرت ابوالفضل عليه السلام
کنيه‏ حضرت عباس (ع)، «ابوالفضل» و از القاب ايشان؛ «قمر بني هاشم»، «قمر العشيره»، «باب الحوائج»، «سقاي کربلا»، «ساقي عطاشا»، «علمدار کربلا»، «صاحب لواء»، «حامل لواء»، «عبد صالح»، «طيار»، «ابوقربه» (صاحب مشک)، «عميد»، «صابر»، «محتسب» و «مواسي» (فداکار) است. عباس بن علي (ع) به خاطر سيماي جذاب و نوراني، به «قمر بني هاشم‏» و به خاطر آوردن آب به خيمه‏‌ها در صحراي کربلا، «سقا» لقب گرفت.
برگ هايي از فضائل و مناقب حضرت ابوالفضل العباس عليه السلام
حضرت عبّاس سلام الله عليه، جمال ظاهر و کمال باطن را جمع کرده بود. وي آن قدر زيبا و نوراني بود که ملقّب به «قمر بني هاشم» شده بود؛ امام جعفر صادق عليه السّلام، عمويش حضرت عبّاس سلام الله عليه را با وصف عرشي «عبد صالح» مي ستوده و مي فرمود: «اَلسَّلامُ عَلَيکَ اَيهَا الْعَبْدُ الصّالِحُ».
همچنين امام صادق عليه السلام فرموده: «او ايماني قوي و پر صلابت داشت». و در تعبير ديگري فرموده است: «او داراي بصيرتي نافذ و عميق بود». در زيارت ناحيهٔ مقدّسه آمده است: «گواهي مي دهم که تو خيرخواه خداوند و رسولش و برادرت بودي».

حضرت عبّاس سلام الله عليه، جمال ظاهر و کمال باطن را جمع کرده بود
امام سجاد عليه السلام فرمود: رحمت خدا بر عبّاس! پس سوگند به خدا! او از خود گذشتگي کرد و شجاعتش را در جنگ نشان داد و به قلب لشکر زد و لشکريان، گرد او را گرفتند و به زحمتش انداختند و او جانش را فداي برادرش کرد؛ تا اين که دستانش قطع شدند؛ پس خداي عزّ و جلّ به جاي آن دو دست، دو بال به او داد که با ملائکه در بهشت پرواز مي کند؛ همان گونه که به جعفر بن ابيطالب، عنايت کرد و قطعاً براي عبّاس، نزد خداي تبارک و تعالي، مقام و منزلتي است که همة شهيدان در روز قيامت، به آن غبطه مي خورند.
همچنين بنا به فرمودة حضرت علي عليه السلام، حضرت عباس عليه السلام در پيشگاه خداوند مقام بسيار ارجمندي دارد. خداوند به جاي دو دستش که در عاشورا فدا کرد، دو بال به او مي دهد و او همچون جعفر طيار در فضاي بهشت همراه فرشتگان پرواز مي کند.[1]
چون حضرت علي عليه السلام در بستر شهادت قرار گرفت، عباس عليه السلام را فراخواند و او را به سينة خود چسباند و فرمود: «ولدي و سنقر عيني بک في يوم القيامه؛[2] به زودي در روز قيامت و سراي جاويد ديدگانم به وجود تو روشن مي شود.
حضرت امام حسين عليه السلام بارها و در مناسبت هاي گوناگون در شأن عباس عليه السلام گوهرافشاني فرموده است، از جمله در عصر عاشورا خطاب به عباس عليه السلام فرمود: يا عباس ارکب بنفسي يا اخي. جيتي تلقاهم فتقول لهم مالکم: اي عباس، برادرم، جانم فدايت باد. بر مرکب خود سوار شو و برو ببين آنان (دشمنان) را چه شده و چرا چنين مي کنند؟[3]
در اين عبارت، امام حسين عليه السلام با تعبيري عالي عواطف خود را نسبت به عباس عليه السلام ابراز مي دارد و در واقع مقامش را مي ستايد.
مقام علمي حضرت عباس(ع)
حضرت عباس (ع) در خانه اي زاده شد که جايگاه دانش و حکمت بود. آن جناب از محضر اميرمومنان(ع) و امام حسن (ع) و امام حسين(ع) کسب فيض کرد و از مقام والاي علمي برخوردار شد. حضرت ابوالفضل العباس(ع) از عالمان فقيه فرزندان امامان (ع) مى باشد، چنانکه دانشمندان و محدثان بزرگ در شانش گفته اند: "هو البحر من اى النواحى اتيته" و يا "فلجته المعروف و الجواد ساحله". امام صادق (ع) در شان عموي بزرگوارشان حضرت عباس (ع) فرمود: كان عمنا العباس نافذا البصيره. "عموى ما، عباس بصيرت نافذ (چشم تيز بين و عمق نگر) داشت".
مرحوم علامه محمد باقر بيرجندى نيز مى نويسد: ان العباس من اكابر الفقها و افاضل اهل البيت، بل انه عالم غير متعلم و ليس فى ذلك منافاه لتعلم ابيه اياه. " همانا عباس(ع) از فقهاى بزرگ و از برجستگان خاندان نبوت بود، بلكه او دانشمند درس نخوانده بود و اين مطلب منافاتى با علم آموزى پدرش حضرت على (ع) به او ندارد.
پي نوشت
[1] العباس، سيد عبدالرزاق مقدم، ص 75.
[2] معالي السبطين، ج 1، ص 454.
[3] موسوعه کلمات الامام الحسين عليه السلام، معهد تحقيقات باقرالعلوم عليه السلام، قم، دارالمعروف، 1415 هـ ق، ص 391.
گردآوري: بخش مذهبي بيتوته
منابع:
hawzah.net